Türk Lirasında 20 Aralık akşamından 21 Aralık sabahına uzun gecede 18.36'dan 11.11'e yüzde 40'a yakın muhteşem değer kazanımı tarihe geçti. Dolar kuru sonrasındaki günlerde 11 TL'nin de altına indi. BAE ve Azerbaycan ile Swap anlaşmaları yapılacağı beklentisi bunu destekledi.
TL’nin değer kaybı sonrasında sermaye kontrolü ve faiz artırımı dışında bir üçüncü yolun açılması ile bu süreç yaşandı. Bunla ilgili çalışmalar da netleşti. Buna göre; 1- Mevduat ve katılım bankalarında döviz mevduatına sahip yurtiçindeki bireysel hesap sahipleri, dövizi bozup 3/6/12 aylık TL mevduata geçmeleri halinde vade sonu kuru üzerinden hesaplanacak farkları TCMB tarafından karşılanacak. Tasarruf sahibi, bu imkandan bir kez yararlanabilecekken mevduatın erken bozulması halinde hiç yararlanamayacak.
Düzenleme Resmi Gazete’de yayınlandı. 2- Mevduat bankalarında TL mevduatına sahip yurtiçindeki bireysel hesap sahipleri, paralarını bankasında 3/6/9/12 aylık “Kur korumalı TL vadeli mevduatı”na yatırırsa vergisiz olarak faiz ya da kur farkından hangisi büyükse onu alacak.
Kur farkını Hazine ödeyecek. Mevduatın erken bozulması halinde hiç yararlanamayacak. Merkezi Hükümet bütçesinde böyle bir gider kalemi olmadığından buna dayanarak borçlanma yapılamaz durumda. Bu yasal ayarlamaların ardından düzenlemenin Resmi Gazete’de yayınlanması bekleniyor. 3- Tasarrufları TL ürünlerde değerlendirmek için BES’de yüzde 25 olan devlet katkısı yüzde 30’a yükseltildi.
Temettüyü teşvik için bireysel yatırımcıdan kesilen yüzde 15 stopaj oranı yüzde 10’a çekildi. 4- TL’nin değer kazanması nedeniyle fiyat vermekte zorlanan ihracatçı firmalara doğrudan Merkez Bankası aracılığıyla ileri vadeli kur rakamı verilecek. Bu işlem sonunda ortaya çıkabilecek kur farkı ise Türk Lirası olarak ihracatçı firmaya ödenecek. Diğer taraftan, Pazartesi akşamından Salı öğlene kadar yüzde 40’a yakın değer kazanan TL ile finansal piyasalarda kaldıraçlı işlem platform yatırımcıları ve hedge operasyonları ciddi hasar aldı. TL tamamlama çağrıları nedeniyle Londra gecelik TL faizi yüzde 380’leri gördükten sonra zorda olsa normale döndü.
Forekste batan hesap tutarı belli değilken VIOP’ta teminatları yetersiz kalan ve bu yüzden teminat tamamlama çağrısı alanları Takasbank verisi ile görebiliyoruz. 1 Aralık’ta sakin bir günde 80 milyon TL olan Teminat Tamamlama Çağrısı miktarı 21 Aralık’ta 1.42 milyar TL’ye yükseldi. Son 5 günde VIOP’ta 4 milyar TL teminat tamamlama çağrısı yapılmış. Sürdürme teminatı ve sermaye ilavesi edenleri dikkate alırsak zarar edenlerin toplam tutarının daha yukarda olacağı açıktır. BIST 100 Endeksi 6 Ekim’de başlayan yükselişte 17 Kasım’a kadar yüzde 75 yükselerek rekor üstüne rekor kırdı ve 2406’yı gördü.
Aynı sürede USDTRY kuru 8.88’den 17’ye kadar yüzde 91 yükseldiğinden aslında dolar bazında değer kaybetti. Kurda başlayan düşüş bu kez borsayı da beraberinde getirdi ve borsada kısa sürede sert satış görüldü. 2022 yılında ne olabileceğine dair baktığımızda, TL’nin değer kaybının sınırlı kalabileceği, TCMB’nin politika faizini yüzde 10’a indirebileceği, enflasyonun yüksek kalmaya devam edeceği öngörülebilir. Tarihinde ilk kez 3 yılı ardarda artıda kapatan Borsa içinse değerlemelerin uygunluğu ve enflasyonist ortam nedeniyle pozitif beklentiler sürebilir. Enflasyon nedeniyle 500 TL kağıt ve 5 TL madeni paraların da dolaşıma çıkmasını bekliyorum.