ASRIN DEPREMİNDE TÜRKİYE TEK YÜREK OLDU!
Afet bölgesinde bakanların yanı sıra 38 vali, 160 mülki idare amiri, 19 AFAD üst yöneticisi, 68 il müdürü, uluslararası yardımların koordinasyonu için 12 büyükelçi ve 16 Dışişleri Bakanlığı personeli bölgede görev aldı. Deprem felaketiyle ortaya çıkan barınma sorununa 3 aşamalı model geliştiriliyor.
Türkiye, geçen ay 11 vilayeti içine alan Cumhuriyet tarihinin en büyük deprem felaketlerinden birini yaşadı. Büyük yıkıma rağmen Türkiye, büyük bir seferberlikle devlet – millet el ele her zorluğu aşacak güçte olduğunu gösterdi. Deprem bölgesinde enkazlar kaldırılıyor, depremzedelerin yaraları sarılıyor ve bölgesel kalkınma plan ve projeleri hazırlanıyor. Kamu öncülüğünde birçok holding ve şirketlerin büyük yardımlarına karşılık bazı holdinglere ait şirketlerin kârlarına karşılık yaptıkları yardımların çok azınlıkta kaldığı da gözleniyor. Türkiye’nin güçlü bir ekonomik yapıya sahip olduğu, beklenmedik bir şekilde zorluklara ve krizlere karşı çok çabuk adapte olup ayağa kalktığı gerçeği ortada. Türkiye’nin yıkıcı Kahramanmaraş depreminden sonra da doğru planlama, denetleme ve müeyyideyi en üst seviyede tutarak yeniden daha güçlenmiş olarak ayağa kalkacağı tartışma götürmez. Elinde bulundurduğu nitelikli insan kaynağı, yer altı ve yer üstü zenginliklerini daha verimli kullanarak düşmana korku, dostuna güven veren Türkiye’nin, depremde gösterdiği ulusal ve uluslararası birlik ve beraberliğiyle yaralarını en kısa zamanda saracağı ve yeni yapılanmasını hızlı bir şekilde tamamlayacağı gözleniyor.
DEPREMLE GELEN BÜYÜK YIKIM
6 Şubat 2023 Pazartesi günü saat 04.17’de Kahramanmaraş Pazarcık merkezli 7,7 büyüklüğündeki deprem ile aynı gün saat 13,24’te 7,6 büyüklüğünde yine Kahramanmaraş Elbistan merkezli ikinci deprem yaklaşık 108 bin kilometrelik alanda geniş çaplı büyük bir hasar oluşturdu. Bölgede en büyüğü 6,4 olmak üzere yaklaşık 6 binden fazla artçı sarsıntı ölçüldü. Deprem fırtınası devam etti. Büyük depremden 14 gün sonra 20 Şubat Pazartesi günü saat 20.04’te Hatay’ın Defne ilçesi merkezli 6,4 ve 3 dakika sonra 20.07’de Hatay Samandağ merkezli 5,8’lik depremde 6 kişi hayatını kaybederken 18’i ağır 562 kişi yaralandı. Böylece Kahramanmaraş ve Hatay merkezli deprem 1939 yılındaki Erzincan depreminden sonra büyüklük açısından Cumhuriyet tarihinin en yıkıcı depremi olarak kaydedildi. 11 vilayette etkisini gösteren depremde son belirlemelere göre 44 bin 374 vatandaş hayatını kaybederken yaralı sayısı 120 bini geçti. 115 bin kişi enkaz altından kurtarıldı. Deprem bölgelerinde, 830 bin 783 binadaki 3 milyon 273 bin 605 bağımsız birimde hasar tespit çalışması yapıldı. Hasar tespit çalışması tamamlanan 105 bin 794 binadaki 384 bin 545 bağımsız birimin acil yıkılması gereken, ağır hasarlı ve yıkık olduğu belirlendi. 24 bin 464 binadaki 133 bin 575 bağımsız birimin orta hasarlı, 205 bin 86 binadaki 1 milyon 91 bin 720 bağımsız birimin az hasarlı, 407 bin 786 binadaki 1 milyon 409 bin 654 bağımsız birimin ise hasarsız olduğu kayıtlara geçti.
Deprem bölgesinde yıkılan binaların yüzde 98’inin 1999 yılı Marmara depreminden önce yüzde 2’sinin 1999 depremi sonrası yapıldığı tespit edildi. Asrın felaketi olarak değerlendirilen iki bağımsız depremli sarsıntı; K. Maraş, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana, Adıyaman, Osmaniye, Hatay, Kilis, Malatya ve Elazığ’da 13,5 milyon kişiyi etkilerken ciddi oranda can ve mal kaybına sebep oldu. Afet bölgesinde bakanların yanı sıra 38 vali, 160 mülki idare amiri, 19 AFAD üst yöneticisi, 68 il müdürü, uluslar arası yardımların koordinasyonu için 12 büyükelçi ve 16 Dışişleri Bakanlığı personeli bölgede görev aldı. Depremlerin hemen ardından bölgeye sevkedilen Milli Savunma Bakanlığı, Kızılay, AFAD, UMKE, PAK, JAK, JÖAK, DİSAK, Sahil Güvenlik, DAK, Güven, İtfaiye, Tahlisiye, MEB, STK’lar, ambulans ekipleri, yerel güvenlik, yerel destek timleri olmak üzere 265 bin personel arama – kurtarma, barınma, ibate ve iaşe, sağlık gibi bölgeye acil müdahale gerektiren hizmetlerde seferber oldu. Afet bölgesine başta ekskavatör, çekici, vinç, dozer, kamyon, arazöz, treyler, greyder, vidanjör vb. iş makineleri olmak üzere toplam 12 bin 600 araç sevk edildi.
BÜTÜN İHTİYAÇLAR KARŞILANIYOR
7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki büyük afet, deprem ülkesi Türkiye’ye büyük mesajlar verdi. Depremle birlikte yeniden ayağa kalkma hamlesi olarak değerlendirilen çalışmalar “Devlet – millet el ele, birlikte başaracağız” anlayışıyla üst seviyede hayata geçti. Deprem bölgesinde ilk etapta çözülmesi gereken barınma, yemeiçme, sağlık, enkaz kaldırma, alt ve üst yapı olarak yeniden yapılanma ve diğer hizmetlerle ilgili geniş Türkiye geniş bir seferberlik başlattı. Doğal Afet Sigortaları Kurumu’nun (DASK) depremin ilk gününden beri vatandaşın yanında olabilmek adına tüm güçleriyle çalıştıklarını bildirdi. Kendilerine ulaşan hasar ihbar sayıları ve işlemi tamamlanarak ödemesi yapılan toplam tutarın 1,1 milyar lirayı geçtiğini belirten DASK yönetimi, “Konutlarında hasar bulunan sigortalılarımızın Alo DASK 125, e-Devlet ve dask.gov.tr üzerinden hasar başvurularını herhangi bir süre kısıtlaması olmaksızın bize iletebileceklerini hatırlatmak isteriz” açıklamasını yaptı. DASK Yönetimi şu ana kadar Alo DASK 125, e-Devlet ve dask.gov. tr kanallarından 291 bin hasar ihbar aldıklarını belirtti. Yönetim, bahse konu bilgileri haftalık olarak kamuoyu ile paylaşacağını duyurdu.
DEPREMZEDE YAKININA 100 BİN LİRA
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, depremde hayatını kaybedenlerin yakınlarına, acil ihtiyaçları için 100 bin lira nakdi yardım yapacaklarını söyledi. Erdoğan, “İlk etapta oturulamaz hale gelen hane başına 15 bin lira taşınma ve 5 bin lira ile 2 bin lira arasında kira yardımı ve hane başına 10 bin lira destek yardımı yapacağımızı açıklamıştık. Acil ihtiyaçlar için 100 bin lira nakdi yardımlarda bulunuyoruz. Vatandaşlarımıza ilave destekler de yapacağız. Devlet ve millet olarak elele vererek hiçbir mağdur ve mazlumu sahipsiz bırakmayacağız” dedi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yaklaşık 2 milyona yakın vatandaşın barınma ihtiyacının karşılandığını, ihtiyaç halinde konteynerin 200 bine kadar çıkarılabileceğini kaydetti. Erdoğan, “Çadır kent ve koyteyner kentlerde barınan vatandaşlarımızı 1 yıl içinde kalıcı konutlara taşıyacağız. Hiçbir vatandaşımızı, ne acısında ne hayatını yeniden düzene koyma ne de geleceğini inşa etme gayretinde asla yalnız bırakmayacağız. Şehirlerimizin tamamını konutu, iş yeri, sanayisi, tarımı, tarihi ve kültürel değerleriyle en küçük gerilemeye mahal vermeden yeniden ayağa kaldıracağız” dedi. “Üniversitelerimizden jeofizik, jeoteknik, jeoloji, sismoloji hocaları, deprem uzmanlarıyla istişare halinde çalışıyoruz” diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, Mart ayında Hatay’da 40 bin 426, Kahramanmaraş’ta 45 bin 67, Adıyaman’da 25 bin 882, Gaziantep’te 18 bin 544, Malatya’da 44 bin 770, Osmaniye’de 9 bin 550, Diyarbakır’da 6 bin, Şanlıurfa’da 3 bin, Elazığ’da 3 bin 750, Adana’da 2 bin 500 ve Kilis’te ise 250 konutun inşasına başlayacaklarını bildirdi.
KENTSEL DÖNÜŞÜMÜ ENGELLEMEYİN
Yeni kentler inşa edeceklerini belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Hatay için hemen şimdi” diyerek başlattıkları acil eylem planı çerçevesinde Hatay’ı tüm renkleriyle yeniden ihya edeceklerini söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Kentsel dönüşüm planlarımızı vatandaşım engellemesin. Bu konuda adımlar atıyorsak vatandaşlarımız bize yardımcı olsun. Kimi ideolojik saplantılarla kimi basit çıkar kaygılarıyla yürütülen engelleme çabalarının artık son bulmasını bekliyoruz” ifadelerini kullandı. Depremin ülke genelindeki ekonomik faaliyetlere olumsuz etkisini önlemek amacıyla 250 milyar liralık Kredi Garanti Fonu paketini 350 milyar liraya yükselttiklerinin altını çizen Erdoğan, 20 milyar liralık deprem bölgesi işletme ve yatırım destek paketi hazırladıklarını, çiftçilere toplam tutarı 2,8 milyar lirayı bulan ve ayni ödenen mazot – gübre desteğini nakdi olarak yatırdıklarını, ayrıca 20 bin vatandaşın hızlı istihdamı için çalışmalar yaptıklarını kaydetti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Acil ihtiyaç duyulan ürünler başta olmak üzere fiyatlarda haksız artışa gidenler için kamunun tüm denetim araçlarını en sert şekilde devreye alıyoruz” diye konuştu.
KONUT İÇİN PLANLAR HAZIRLANIYOR
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Adıyaman’da yeni kalıcı konutların planlamasının yapıldığını belirterek, “Bir yılın sonucunda inşallah buraları yeniden inşa ettikten sonra eskisinden daha düzenli bir hayat olacak” dedi. Bakan Karaismailoğlu, Adıyaman’daki konteyner kenti ziyaretinde, depremden etkilenen diğer illerde olduğu gibi Adıyaman’da da çok hummalı bir faaliyet olduğunu anlattı. Yeniden inşa ve normal hayata dönüş için yoğun bir çalışma içinde olduklarını belirten Karaismailoğlu, “11 ilde olduğu gibi, arkamızdaki bölgede bin 800 konteynerlik bir alanın altyapı çalışmalarını yapıyoruz. İnşallah yarın itibarıyla bu bölgede konteynerlerimizi yerleştirip depremzede vatandaşlarımızı misafir etmeye başlayacağız. Aynı şekilde Adıyaman’ın 14 bölgesinde yoğun bir çalışma var. Bu hafta itibarıyla da konteynerlerimize vatandaşlarımızı almaya başlayacağız” diye konuştu. Adıyaman’da çadırla ilgili herhangi bir sorun olmadığını, köylerdeki ihtiyaçların da karşılandığını aktaran Karaismailoğlu, hayvan çadırlarının köylere sevk edildiğini, enkaz kaldırma çalışmalarının yoğun bir şekilde devam ettiğini dile getirdi.
MHP GENEL BAŞKANI DEVLET BAHÇELI, FELAKETİ HEP BİRLİKTE AŞACAĞIZ
Bahçeli: Kahramanmaraş merkezli depremlere ilişkin “Bu felaketi aşacağız. Bu konuda MHP olarak Sayın Cumhurbaşkanımızın yanındayız, tam desteğimizi belirtmek istiyorum” dedi. Bahçeli, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Karacasu Kampüsü’nde kurulan konteyner kentinde yaptığı açıklamada, Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin, depremlerin yaralarının en kısa sürede sarılması için çabaladığını belirtti. Depremler sonucu hayatını kaybedenlere Allah’tan rahmet, yaralananlara acil şifalar dileyen Bahçeli, “Bu büyük felaket mucizelerle anlam kılınmış, içinde sır olan bir olay gibi geliyor bana. O bakımdan Cenab-ı Allah’ın büyük lütfuyla bu felaketi aşacağız. Hepimiz tekrar eski normal hayatımıza döneceğiz, tüm ihtiyaçlar karşılanacak. MHP olarak Sayın Cumhurbaşkanımızın yanındayız. Her konuda ona tam desteğimizi belirtmek istiyorum” diye konuştu.
SORUNLARI ÇÖZMEK İÇİN UĞRAŞACAĞIM
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ise hükümeti sorumluluktan kaçmakla suçlarken, “asrın felaketi” söylemi ile hükümetin olayı gereğinden fazla büyüterek eksiklikleri arka plana attığını ileri sürdü. İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, Diyarbakır’da enkaz çalışmalarının tamamlandığı bölgelerde incelemelerde bulunarak, depremde hayatını kaybedenlerin yakınlarını ziyaret etti. Akşener, “Diyarbakır’da taziye ziyaretlerinde bulunduk. Ekibimizle Kayapınar ilçesindeki bir çadır kenti gezerek ailelerin sorun ve taleplerini dinledik. Aynı zamanda çadır kentte yaşayan, travma geçirmiş çocuklarımız ile bir araya geldik. Olması gerekenleri halktan dinledim. Dinlediğim sorun ve sıkıntıları çözmek için uğraşacağım” açıklamasını yaptı. DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, Kahramanmaraş merkezli depreme ilişkin, “asrın felaketinin değil, asrın işbilmezliğinin ve ihmalinin yaşandığını” söyledi. Türkiye 11 il için seferber olurken Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, iktidarın bu zor süreçte STK’lara ve medyaya yönelik tavrını eleştirdi.
KONTEYNER SAYISI 50 BİNİ GEÇTİ
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Adıyaman’da yeni kalıcı konutların planlamasının yapıldığını belirterek, “Bir yılın sonucunda inşallah buraları yeniden inşa ettikten sonra eskisinden daha düzenli bir hayat olacak” dedi. Bu arada büyük deprem felaketiyle ortaya çıkan barınma sorununa kalıcı çözüm için çalışmaları sürüyor. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), konut inşası için kampanya açıklamaya hazırlanıyor. Barınma ile ilgili iki farklı model değerlendiriliyor. Üzerinde durulan ilk yöntem; oda ve borsa bazında düzenlenecek bağış kampanyasıyla toplanacak kaynağın, konut üretiminde kullanılmak üzere TOKİ’ye devri şeklinde. İkinci yöntemde ise şartnamesini TOBB’un belirlediği konutların inşa edilerek, depremzedelere teslim edilmek üzere TOKİ’ye devredilmesi öngörülüyor. Türkiye, depremzedelere barınma olanağı sağlama hedefinde kenetlendi. AFAD ve Kızılay’ın stoklarına ek olarak kamu, STK’lar ve iş dünyasının konteyner tedarikinde sayı 50 bine yaklaştı.Konteynerler için destekte bulunanlar çığ gibi büyüyor. Katar kampanyaya 10 bin konteynerle katılırken dünyanın büyük denizcilik şirketlerinden İtalyan kökenli Mediterranean Shipping Company (MSC) Grup deprem bölgesinde 5 bin konteynerlik bir kent kuruyor.
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı da bölgede 1522 konteynerin yapımını tamamladı. Mersin Valiliği de 1500 konteynerle barınmaya destek verdi. Geçici barınma konutları olarak bilinen konteyner kampanyasına Türkiye Futbol Federasyonu ve Kulüpler Birliği Vakfı 1000 konteyner ile katıldı. 1000 konteynerlik seriye; İstanbul Sanayi Odası (İSO), Müstakil Sanayici ve İşadamları (MÜSİAD), Baykar ve Danimarkalı konteyner taşımacılığı firması Maersk destek verdi. İstanbul Sanayi Odası (İSO), depremin yaşandığı bölgede normal hayata yeniden dönüşe güçlü ve kalıcı katkı sağlamak amacıyla “İSO Yaşam Kenti” kurmaya hazırlanıyor. Oda bu çerçevede ilk etapta 1000 adet konteynerlik bir “İSO Yaşam Kenti” oluşturuyor. 600 konteyner ile kampanyaya Limak, 527 konteyner ile Kalyon Holding, 500 konteyner ile NEF Grup, Toyota Türkiye ve Lexus Türkiye, Düzce Valiliği katıldı. Konteyner bağışı her geçen gün genişlerken kamu ve özel kuruluşlar büyük bir seferberlik kampanyasına dahil oldu. İSO’nun yardım, bağış ve desteklerinin yanında Ankara Sanayi Odası (ASO) da bölgede geçici süre de olsa sanayicilerinin ihtiyaçlarını karşılayacak eleman desteğini üstleneceklerini bildirdi.
TÜRKİYE TEK YÜREK’TEN 115 MİLYAR LİRA BAĞIŞ TOPLANDI
Depremle ilgili yurtiçi ve yurtdışı bağış ve yardımlar tüm hızıyla sürüyor. Depremin ilk gününde Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan gelen 100 milyar liralık destekten sonra sivil toplum kuruluşları (STK), şirket ve holdingler büyük çaplı bağışlarına devam ediyor. En kapsamlı bağış TV kanalları ile radyoların ortaklaşa düzenlediği “Türkiye Tek Yürek” yayınıyla Türkiye, Kuzey Kıbrıs ve Azerbaycan’dan 213 televizyon ve 562 radyonun katılımıyla yapılan yayında sanat, iş ve spor dünyasından isimler ile vatandaşların yanı sıra siyasiler, resmi kurum temsilcileri, bankalar da çeşitli miktarlarda bağışta bulundular. Hükümet kabine üyelerinin şahsi hesaplarından 136 milyon 589 liranın bağışladığı kampanyanın sonunda toplam 115 milyar 146 milyon 528 bin TL bağış toplandı. SMS ile yapılan bağışlarda ise 9 milyonun üzerinde SMS ile milyonlarca lira toplandı. Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu kurum adına 30 milyar lira bağışıyla birlikte Ziraat Bankası 20 milyar lira, VakıfBank 12 milyar lira, Halkbank 7 milyar lira bağışladı. Kampanyaya Türkcell 3,5 milyar lira, Cengiz Holding 2,5 milyar lira bağışlayacağını açıklarken, BAYKAR, Türk Telekom, TMSF, THY, Borsa İstanbul Grubu ve Türkiye Sigorta da 2 milyar lira, Ziraat Katılım 1 milyar lira ile katıldı. Koç Holding de depremden etkilenenler için 2 milyar lira bağışladı.
YURTDIŞI YARDIMLAR ÇIĞ GİBİ
Yurtdışından ayni ve nakdi yardımlar da hız kesmiyor. Avrupa Birliği (AB), İsveç ve Romanya’da bulunan acil durum stoklarından 500 geçici barınma ünitesi, 2 bin çadır ve 10 bin 500 yatak teslim edilmek üzere rescEU stratejik rezervlerini seferber etti. ABD, Türkiye ve Suriye’ye 85 milyon dolarlık acil insani yardım da sağlama kararı aldı. Azerbaycan yüzlerce destek kurtarma ekiplerinin yanında binden fazla çadır ve yüzlerce ısıtıcı gönderdi. Çin, bu ekibin 20 ton malzeme ve ekipman gönderildiğini açıkladı. Öte yandan Pekin hükümeti, 5,9 milyon dolarlık acil yardım desteği verileceğini bildirdi. Japonya, Türkiye’deki deprem felaketinin ardından ilk tepki verenlerden oldu. Deprem konusunda dünyanın en ileri teknolojilerine sahip Japonya, Türkiye’ye taşınabilir jenaratörler, tıbbi kitler ve gıda yardımıyla birlikte 73 arama kurtarma personeli gönderdi. Katar “Yardım ve Destek” kampanyasında 46 milyon dolar, Katar Emiri Şeyh Temim b. Hamed El Sani 14 milyon dolar ile bağış kervanına katıldı. BAE de, Türkiye’ye bir sahra hastanesi kuracaklarını belirtirken BAE Devlet Başkanı Al Nahyan, Türkiye’ye 50 milyon dolar nakdi yardım yapılacağını duyurdu. Katar’ın finanse ettiği Qatar Charity binlerce sıcak yemek dağıtırken bölgeye yardım için ilk etapta 6 milyon dolar ayırdı. Katar ayrıca Türkiye’ye 10 bin konteyner ev gönderiyor. Kanada Başbakanı Justin Trudeau, Türkiye ve Suriye’ye 7,5 milyon dolar, Avustralya 7 milyon dolar gönderme kararı aldı. Ukrayna’dan gelen arama kurtarma ekipleri, depremde evini kaybedenler için de Antakya’ya çadır kent kurdu. Güney Kore Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’ye acil insani yardım için 5 milyon dolar ayırdı. Yunanistan’dan Türkiye’ye gönderilecek 500 çadır, 1500 yatak, 7500 battaniye ve ilaçların ilk kısmı da, 9 Şubat’ta Adana’ya ulaştı. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, BM Acil Durum Fonu’ndan, Türkiye ve Suriye’de depremlerden etkilenen insanlara yardım etmek için 25 milyon dolar ayırdı. Dünya Bankası da 1,78 milyar dolarlık deprem desteği sağlarken 1 milyar dolarlık yeni bir kaynak için çalışıyor.
OTELLER DEPREMZEDEYE KUCAK AÇTI
Otellerin tesislerini ücretsiz olarak depremzedelerin hizmetine sundu. Otel yöneticileri bu durumun geçici çözüm olduğunu ve uzun süreli gerçekçi formüllerin üzerinde çalışılması gerektiğini bildiriyor. Otelciler, depremde yıkılan ya da hasar gördüğü için oturulamayacak duruma gelen evlerde milyonla ifade edilecek kişinin evsiz kaldığı dikkate alındığında soruna ilk andaki kişisel yardım çabalarının ötesinde bakmak gerektiğini söylüyor. Yöneticiler, “Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Maliye ve Hazine Bakanlığı otellerle görüşerek yalnız gönüllük temelinde ve kısa süreli değil, gerçekçi temelde bir çözüm geliştirilmeli. Örneğin her tesis kapasitesinin yüzde 10- 15’lik bir bölümünü, maliyeti kamu yönetimi tarafından karşılanmak üzere depremzedelere ayrılırsa bu gerçekçi bir çözüm olur. Böylece kamu yönetimi sorumluluğunu yerine getirirken oteller de depremzedelere yardımlarını işletme kârlarından özveride bulunarak bu hizmeti yerine getirir” diyor. İspanya’da halen emekliler için uygulanan İmserso sistemini örnek gösteren otel yöneticileri, söz konusu modelle İspanya’da kamu yönetiminin sübvansiyonuyla 2,5 milyon emeklinin tatil yapmasının sağlandığını belirtiyor.