Her ne olduysa oldu ve dolar kuru bu yıl ciddi yükseldi. Bunun en önemli etkisi enflasyonun yeniden artması oldu. TÜİK’in açıkladığı Eylül enflasyon verilerine göre TÜFE aylık yüzde 6.3 artarken son 1 yıllık tüketici enflasyonu yüzde 24.5 oldu. Yeni nesil böyle enflasyon görmemişti. Hükümet, buna çözüm bulmak için bir çok tedbir alıyor. “Enflasyonla Topyekûn Mücadele” programı 9 Ekim’de Bakan Albayrak ve diğer katılımcılar tarafından açıklandı. Ben de elimden geleni yapmak üzere TÜFE kapsamındaki 407 ürünün son 1 yıllık fiyat artışını hesaplayıp bir analiz yaptım. Böylece ultra zenginler haricindeki tüm Türk vatandaşlarına faydalı olabilecek bazı öneriler sunabileceğim. Tabi biraz espiri katmak zorundayım aksi halde çekilmez olabilir. Size uyanları dikkate alabilir, diğerleri hakkında da bilgi sahibi olabilirsiniz:
Enflasyon sermayenizi eritirken, daha fazla açılmayın. Devir tasarruf devri. Hem böylece ülkenin cari işlemler açığının da azalmasına katkı yaparsınız. Bilgisayarlar yüzde 87, otomobiller yüzde 61, telefonlar yüzde 47 artmış durumda. Apple, bu duruma üzülecek ama yapacak fazla bir şey yok.
Kış geliyor. Doğalgaz ve elektrik kullanımında daha dikkatli olunmalı. Evde kalın giyecekle oturmak in, bütün petekleri yakmak out! Kömüre döneriz diyenlere hatırlatma: Son 1 yılda fiyatı yüzde 50 arttı.
Geçen yılki gibi uçakla yurtdışına gidip bir haftadan uzun bir tur yapmayı planlıyordunuz. Yapmayın! Son 1 yılda en fazla fiyatı artan ürün yüzde 192 ile uçak bileti. Ortalama bir bilet 392 TL’den 1145 TL’ye çıkmış. Diyecek söz bulamıyoruz. Eskiden Ulaştırma Bakanlığı bu tür fahiş fiyatlara karşı vatandaşı korumak için üst sınır belirlerdi, şimdi o da yok. Daha da artacağını dikkate alırsak; uçak bileti alacağın o parayla uçak şirketinin hissesini al sen de bu kârdan faydalan!
Yurtdışı bir haftalık paket turların yüzde 60 artması ile artık yurtdışı tatili de hayal olmuş gibi. Biz de yurtiçinde tatil yaparız diyebilirsiniz. Ancak yurt içi otel ücreti de yüzde 60 artışla fiyatı artanlar listesinin ilk sıralarında yer alıyor. Üstelik 2019’da yabancı turistler her yeri işgal edeceğinden size en pahalı odalar kalacak gibi. Akraba yazlıkları listesini çıkarmak mantıklı olabilir! 1 yılda yüzde 23 artan yurtiçi turları sanki daha bir cazip! Mesela, UNESCO Dünya Miras Listesi’nde Türkiye’den 18 varlık var. Kaçını gördünüz ki? Kutsal topraklara gidecekseniz Hacca gitmek bile yüzde 33 arttı ama nasıl olduysa Umre fiyatı yüzde 1 artmış gözüküyor, kaçırmamak lazım!
Bu zamlarla evlilik de artık zorlaştı. Son 1 yılda Uçak biletinin ardından ikinci en fazla fiyatı artan ürün yüzde 117 ile kombi olmuştur. Beyaz eşya grubundan; Ocaklar yüzde 78, fırın yüzde 75, çamaşır makinesi yüzde 68, aspiratör yüzde 63, elektrikli küçük ev aletleri yüzde 60 ve buzdolabı yüzde 58 fiyat artışı yaşamıştır. Tek masanın yüzde 76, sandalyenin yüzde 75, PVC pencerenin yüzde 58, yatak odası takımının yüzde 53 ve yemek odası takımının yüzde 50 arttığı da dikkate alınırsa yeni ev dekorasyonu ya da ev yenileme maliyetleri en çok artan grup içerisinde yer almıştır. Eşyalarınıza biraz daha iyi davranın ve bakımlarını yaptırmanız onların ömürlerini uzatabilir. Altın ve mücevherat fiyatları da yüzde 65 artmış durumda olduğundan piyasada sahte altın artışına dikkat!
Gıda ve alkolsüz içecek yıllık enflasyonu Nisan 2016’da yüzde 1.38 ile tarihinin en düşük seviyesindeyken Eylül 2018’de yüzde 20.8 ile son yılların en yüksek seviyesine ulaştı. Şampiyon yüzde 120 ile karpuz. Domates yüzde 109 artışla ikinci. Tabi ona paralel salça yüzde 70 artmış. Domatesi koyup salata mı yapacaksınız; salatalık yüzde 82, soğan yüzde 70, biber yüzde 53 artmış. Fiyatı yüzde 42 artan sağlıksız margarin yerine yüzde 5 artan zeytinyağını, yüzde 41 artan badem içi yerine yüzde 9 artan Çorum leblebisini ve Osmaniye yer fıstığını önerebiliriz. Fiyatları geçen yılki seviyesinde kalan mercimek, nohut ve kuru fasulyenin bütçeleri kurtarıcı olarak tüketimini artırmanızı önerebiliriz. Su yüzde 23 artarken çayın yüzde 5 artması tercihimizi Karadeniz çayına yönlendirecek gibi.
Çocuğunuzu özel okula veriyorsanız şimdiye kadar iyi kurtardınız: Özel ilköğretim yüzde 12, lise yüzde 10, üniversite yüzde 13 artmış. Yani enflasyon altında. Ama eğitim materyallerinde artış yüksek. Defter yüzde 44, kırtasiye malzemeleri yüzde 38 artmış.
Okulların açıldığı ve sezonun başladığı Eylül ayı giyim ve ayakkabıda en yüksek zamların yapıldığı aydır. TÜİK’e göre kumaşlar 1 yıl öncesine göre yüzde 43-47 artarken diğer ürünlerde yüzde 15-35 arası artışlar görülüyor. Bir tüyo verelim: Bu ürünler daima Şubat ve Ağustos’ta en büyük indirime girerler. Acil olmayan alacaklarınızı erteleyebilirsiniz.
Verilere göre telekom şirketleri henüz zam yapamamış. Telekomla ilgili abonelik, sabit görüşme ve ceple görüşme ücretlerinin geçen yılla aynı seviyede kalması nedeniyle mümkün olan en uzun süre sabit fiyatlı taahhütle sözleşme yenilemek avantajlı olacaktır.
Maça giriş yüzde 21 zamlanmışken kültürel alanda harcama yapacaksanız dergilere yüzde 40, kitaba yüzde 17, tiyatroya yüzde 23 zam geldiğini belirtelim. En iyisi fiyatı sadece yüzde 7 artan sinemaya bolca gitmek!
Fırsatçılara prim vermeyen bu tasarruf önlemleriyle enflasyonla mücadelede devletimizin mücadelesine bir nebze katkıda bulunabilirsek ne mutlu bize.