Havayolu taşımacılığı 500 km’nin uzağındaki, acil, raf ömürlü ve kıymetli taşımalar için kullanılıyor. Hava kargo taşımacılığı sadece uçaklarla yapılan taşımaları değil; bunun öncesindeki ve sonrasındaki operasyonları da kapsıyor.
Deniz, demiryolu, demiryolu ve boru taşımalarının dışında kalan bir taşıma şekli de hava taşımacılığı. Havayolu taşımasını diğer taşımalardan ayıran en belirgin özellik, havayolu ile taşınan malzemeye yük değil kargo adı verilmesi. Havayolu taşımacılığı 500 km’nin uzağındaki, acil, raf ömürlü ve kıymetli taşımalar için kullanılıyor. Hava kargo taşımacılığı sadece uçaklarla yapılan taşımaları değil; bunun öncesindeki ve sonrasındaki operasyonları da kapsıyor. Bu nedenle ağırlıklı olarak uluslararası taşımalar olmak üzere, alıcıların ve göndericilerin tüm kargolarını en hızlı zamanda, en güvenli yöntemle ulaştırılmasını sağlayan hizmetler bütünü. Havayolu eşya taşımacılığı taşımacılık tarihinde en yeni taşıma türü olmasına rağmen, son yıllarda kullanım kapsamı giderek artan bir taşımacılık şekli haline geldi. Havayolu kargo taşımacılığında ağırlıklı olarak taşıma hacmi ve ağırlığı düşük, ancak ürün değeri yüksek olan eşyalar taşınıyor. Çiçek, ilaç, elektronik malzeme, kıymetli evrak, kıymetli madenler, kısa raf ömrü olan ürünler bu gruba giriyor. Dünya ticaretinde ürün çeşitliliğin artması, rekabetin büyümesi ve çevrim süresinin hızlandırılması açısından, hava taşıması zaman içinde daha fazla tercih edilmeye başladı. Havayolu taşımacılığının avantajları; taşıma süresinin kısa olması, dünya genelinde yayılmış havaalanı ağı varlığı, yüksek taşıma emniyeti ve güvenliği, kargoların elleçleme ve yüklenilmesinde gösterilen dikkat ve diğer taşımacılık şekillerine göre daha düşük sigorta primlerinin olması. Havayolu taşımacılığının zayıf yönleri ise ağırlık ve hacim limitleri olması, işletme maliyetlerinin yüksekliği, yakıt maliyeti nedeniyle daha yüksek taşıma maliyeti ortaya çıkarması. Genel olarak kargo ve evrak taşınmasında kullanılan havayolu taşımacılığında uluslararası ticaretin ton-km olarak yüzde 8’inin hava yolu ile taşındığı varsayılıyor. Hava kargo taşımasının tarihinde önemli noktalar şunlar:
İlk kargo uçuşu ABD’de Dayton ve Columbus, Ohio arasında 7 Kasım 1910’da gerçekleşti. Wright Kardeşler’in yaptığı uçuşta Philip Orin Parmelee’nın, bir mağazanın açılışı için 200 kilo paket taşıma kapasitesi olan Wright Model B uçağıyla 105 km’yi, 66 dakikada uçarak teslim ettiği biliniyor. Bu uçuş o zamanların zamanlar dünya hız rekoru. Dünyanın ilk resmi kargo taşıyan havayolu uçuşu, 18 Şubat 1911’de Hindistan’da Bombay-Kalküta arasında bir taşımayı 13 km uzaklıktaki adrese 13 dakikada ulaşan Humber-Sommer uçağıyla yapıldı. Bunun ardından posta hizmetleri de havayolu ile verilmeye başlandı. Dünyanın ilk tarifeli havayolu postası servisi, Londra’dan 9 Eylül 1911’de Windsor’a gerçekleşti. 1919’da Londra’dan Paris’e ilk tarifeli sefer yapıldı ancak sadece bir yolcu vardı ama bir ayakkabı üreticisi için deri ve bir restoran için tavuk taşıdı. Daha sonra sinema filmleri de taşınmaya başladı ve sinemalarda gösterilmesi için Avrupa çapında havayoluyla dağıtıldı. 1920’li yıllardan itibaren hava taşımacılığı, havayolları düzenlemeye yönelik birkaç girişimde bulunulmuş olmasına rağmen, 1945’te Havana’da düzenlenen bir konferansta, 57 havayolu Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’ni kurdu. 1968 yılında Boeing, ilk geniş gövdeli uçak olan 747 uçağını piyasaya sundu. 747, kargo ambarında tam paletleri taşıyabilen hava kargo endüstrisinde devrim yaratan ilk uçaktı. 1950 yılında dünyada 800 bin ton olan hava kargo taşıması 2017 yılında 72.7 milyon tona ulaştı. 2016 yılı rakamlarıyla dünyanın ton-km olarak en fazla kargo taşıyan şirketi Fedex oldu. 15.7 milyar ton-km taşıma yaptı. Onu takip eden Emirates 12.2 milyar ton-km, UPS ise 11.2 milyar ton-km taşıma yaptı. Milli hava kargo şirketimiz THY Kargo ise 3.6 milyar ton-km ile ilk on içine girmeye hak kazandı. Gelecekte daha ön sıralara yükseleceğine inanıyorum.