Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD), çalışmalarında ve raporlarında sürdürülebilirlik esası ile ‘UTİKAD Lojistik Sektörü Raporu 2019’u yayınladıktan sonra bu sene de ‘UTİKAD Lojistik Sektörü Raporu 2020’yi yayınlayarak sektörün hizmetine sundu. Lojistik sektörünün ölçülebilir büyüklüğünün değerlendirildiği ve Türkiye’nin uluslararası taşımacılık faaliyetleri hakkında özet bilgilerin yer aldığı ‘UTİKAD Lojistik Sektörü Raporu 2020’, iş dünyasından da büyük ilgi gördü.
Koronavirüs pandemisi sürecinde yük taşımacılığının hem küresel hem de Türkiye ölçeğinde ne denli etkilendiği, karşılaştırmalı veriler ışığında anlatılan çalışmada; dört taşıma türünü kapsayan özet bilgiler yer alıyor. Taşınan malların lojistiği konusunda, son 10 yılın en çok tercih edileni deniz taşımacılığı yönünde. İthalat ve ihracatta en çok kullanılan sözkonusu denizyolu lojistiğini, karayolu taşımacılığı takip ediyor. Taşıma türleri arasında Türkiye’nin dış ticaret faaliyetlerinde değer bazında havayolu taşımacılığı üçüncü sırada geliyor.
Dördüncü sıradaki demiryolu taşımacılığında ise olumlu etki görüldü, demiryolu taşımacılığı payını artırdı. Miktar bazında yüzde 1’den az paya sahip olsa da rakamlar, 2020’de yukarı yönlü ivmelendi. Dünya çapında deniz limanları, karayolu sınır kapıları ve uçakların hareketlerine yönelik alınan kısıtlayıcı önlem ve tedbirlerden görece muaf oldu.
Demiryolu taşımacılığı bu süreçte hem ithalat hem de ihracatta payını artırdı. Demiryolu yük taşımacılığı, koronavirüs pandemisi sebebiyle deniz limanları, karayolu sınır kapıları ve uçakların hareketlerine yönelik alınan kısıtlayıcı önlem ve tedbirlerden görece muaf oldu. 2010 yılından 2020 yılının üçüncü çeyreği sonuna kadar olan dönemde Türkiye’nin dış ticaretinde demiryolu taşımacılığının değer bazındaki payı diğer tüm taşıma türlerinin payından düşüktür. Koronavirüs pandemisi sebebiyle 2020 yılında tercih edilen ve ‘temassız ticaret’ faaliyetlerine olanak sağlayan demiryolu yük taşımacılığının payının marjinal seviyede arttığı görülmektedir.
2012 yılı sonrası ithalat taşımalarında demiryolu taşımacılığının oranı 2020 yılının ilk üç çeyreğine kadar yüzde 1’in altında kaldı; 2020 yılının ilk üççeyreği sonunda ise tekrar yüzde 1’in üzerine çıkabildi. Son 10 yılda ihracat taşımalarında demiryolu taşımacılığının payı sürekli olarak yüzde 1’in altında kaldı; 2019 yılında yüzde 0,54 olan demiryolu yük taşımacılığının payı 2020 yılının ilk üç çeyreği sonunda yüzde 0,80’e yükseldi. 2010 yılından 2020 yılının üçüncü çeyreği sonuna kadar olan dönemde demiryolu taşımacılığı ağırlık bazında da en düşük paya sahip oldu. 2020 yılında hem yurtiçi hem de uluslararası yük trenleri Marmaray Tüp Geçidi’ni kullandı. Hava ve denizyolunda artış gösteren navlun fiyatları ve transit süre sebebiyle demiryolu yük taşımacılığı, koronavirüs pandemisi sebebiyle rekabetçi gücünü artırdı.
Hatta demiryolu yük taşımacılığı tüm diğer taşıma türlerine getirilen kısıtlamalardan görece muaf kaldığı için uluslararası yük taşımacılığının kesintiye uğramadan devam ettirilebildiği bir taşıma türü olarak öne çıktı. Uluslararası Demiryolu Birliği tarafından yapılan tahminlere göre kötümser senaryoda demiryolu yük taşımacılığının 2020 yılındaki gelir kaybı yaklaşık 26 milyar ABD Doları, 2021 yılı gelir kaybı ise 19 milyar ABD Doları olacak. İyimser senaryoda ise 2020 yılı gelir kaybı 19 milyar ABD Doları, 2021 yılı gelir kaybı ise yaklaşık 6 milyar ABD Doları olarak gerçekleşecek.
Olası bir kriz anında yine demiryolu ve intermodal yüklemelerin kurtarıcı rolü üstleneceği bir gerçektir. 2021 yılı ve sonrasında demiryolu ve intermodal taşımalara yönelim ve arzın artması beklenmektedir. Demiryolu ve intermodal taşımalar için heyecan verici bir durum yaşandı. Avrupa Birliği Parlamentosu ve Konseyi tarafından 2021 yılı demiryolu yılı olarak ilan edildi. Demiryolunun en sürdürülebilir ve yenilikçi ulaşım yöntemi olarak teşvik edilmesinin yanı sıra “European Green Deal” ile vurgulanan 2050 iklim hedeflerinin gerçekleştirmesine katkı sağlamak için etkinlikler ve kampanyaların yapılacağı bildirilmiştir. Bu gelişmenin ülkemize yansımalarını merakla bekliyoruz.