Sürekli ekonominin kötü gittiğinden dem vuran, bunları söylerken üzüntü duyacağı yerde sevincinden dört köşe olan bir kesimle karşı karşıyayız.
Bir önceki yazımda da ifade ettim… Türkiye’deki para politikasını “piyasa dışı” diye yaftalayanlar; Kur Korumalı Mevduat (KKM) ile; enflasyonun 7 ayda yüzde 85’lerden yüzde 40’lara inmesini, kurda sabit seyri, sanayi üretimindeki pozitifliği ve güven endekslerindeki artışları görmemezlikten gelerek hâlâ ekonomide dengesizlikten bahsedebiliyor!
Bir kez daha hatırlatayım… Avrupa ve ABD’nin de içinde olduğu küresel ekonomi resesyon denizinde çalkalanırken Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) 2023 Mayıs toplantısında politika faizini yüzde 8,5’ta tutması boşuna icra edilmiş bir uygulama değil. TCMB’nin bir sonraki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısı 22 Haziran’da.
Hâlen yürütülen politikalar, ülkemizin küresel ve bölgesel bir esenlik adası olmasında ilk etkenler arasındadır. Devletimizin Liraizasyon (liralaşma) Strateji kapsamında parasal aktarım mekanizmasının etkinliğini destekleyecek araçları kararlılıkla kullanması ve fonlama kanalları başta olmak üzere tüm politika araç setini hedefleriyle uyumlu devam ettirmesi iyimserliğin baş mimarıdır.
***
Önceki makalelerimizde enflasyona, döviz kuruna, sanayi üretimine, hatta bütçe ve cari açık meselelerine KKM penceresinden bakmıştık. Şimdi de aynı minvalde Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) ve Kapasite Kullanım Oranı’na (KKO) projeksiyon yapalım.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) bu hafta ortası Mayıs ayına dair RKGE ve Kapasite Kullanım Oranları’nı (KKO) yayımladı.
RKGE, reel sektör temsilcilerinin ekonomik görünüme ilişkin genel izlenimlerini ortaya koymak amacıyla yapılan anket sonuçlarının özetlendiği bir gösterge.
RKGE ve Sektörel Güven Endeksleri sıfır ile 200 arasında değerlendiriliyor. 100 üzerindeki rakamlar iyimser, 100’ün altındaki rakamlar kötümser; 100’e eşit rakamlar ise istikrarlı beklentilere işaret ediyor.
RKGE’nin Mayıs özeti şu: Endeks 0,3 puan artarak 108,3’e yükseldi ve reel kesim güveni son 1 yılın zirvesine çıktı. Mevsimsellikten arındırılmış RKGE de bir önceki aya göre değişmeyerek 105,1 seviyesinde gerçekleşti.
21 Haziran’da açıklanacak RKGE ve KKO’ya ait yeni veriler de farklı bir fotoğraf vermeyecek.
***
RKGE’de yayılma endeksleri incelendiğinde, gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı, gelecek üç aydaki üretim hacmi ve son üç aydaki toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler pozitif. Endekste; sabit sermaye yatırım harcaması, genel gidişat, gelecek üç aydaki toplam istihdam, mevcut mamul mal stoku ve mevcut toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler negatif tarafta kaldı ancak genel seyir iyimser.
Sektörel olarak bakıldığında Mayıs ayında güvenin perakende ve inşaatta arttığı, hizmette ise azaldığı gözleniyor. Buna göre, mevsim etkilerinden arındırılmış perakende ticaret sektörü güven endeksi Nisan’da 116,2 iken Mayıs’ta 116,7'ye yükseldi. Mevsim etkilerinden arındırılmış inşaat sektörü güven endeksi ise geçen ay 88,4 iken bu ay 92,2'ye çıktı. Mevsim etkilerinden arındırılmış hizmet sektörü güven endeksi de Nisan’da 118,1 iken Mayıs'ta 117,4 değerine geriledi.
***
Bir de Mayıs ayı Kapasite Kullanım Oranı (KKO) var… İşletme ya da ülke ölçeği esas alındığında toplam üretim kapasitesinin ne kadarlık kısmının kullanıldığını gösteren oran.
Sanayide kapasite kullanımının ölçülmesi için genellikle imalat sanayi esas alınıyor. Kapasite kullanım oranı genellikle yüzde 100 olarak gerçekleşmiyor. Zira elektrik kesintileri, arızalar, bakımlar, tatiller gibi etkenler imalatı düşürebiliyor.
KKO ile ilgili en basit örnek şu: Bir işletme ayda 100 ayakkabı üretme kapasitesine sahip olsun. Ancak ayın sonunda bu işletme çeşitli nedenlerle 70 ayakkabı üretmiş bulunsun. Bu işletmenin KKO’su 70 olur. Türkiye’nin ortalama KKO’su da 70-75 civarında seyrediyor. KKO’nun 2018 - 2022 ortalaması yüzde 75,7 oldu.
Ölçümlere göre 2023 Mayıs’ta KKO bir önceki aya göre 0,7 puan artışla yüzde 76,3 seviyesine yükseldi. Mevsimsel etkilerden arındırılmamış KKO da önceki aya göre 0,6 puan artarak yüzde 76'ya çıktı.
İşte ekonomideki bu iyimserliğin eseri; TCMB’nin faizleri aşağı çekme uygulamaları ile Kur Korumalı Mevduat’ın (KKM) içinde olduğu “Liraizasyon Stratejisi”dir.
Veriler ortadayken ekonomiyi “kara”lamak, iyi gidişata “kara” çalmak sizce neyin göstergesi?