KENTSEL RANTIN VERGİLENDİRİLMESİ

Şimdi hükümet bu oluşan değer artışının üstünden vergi almak için bir çalışma yapıyor. Bu verginin matrahı imar artışı nedeniyle mülkün değer artışı olacak. Zamanlaması ise henüz net değil. Yani değer artışı oluşur oluşmaz vergi almak yerine mülkün satılması sırasında da bu verginin alınması sözkonusu olabilir. Bu Türkiye için çok yeni bir kavram ancak çok gerekli ve adil. Zira sermaye kazançlarının tamamı bir şekilde vergilendiriliyor oysa mülk kazançları yalnızca düşük oranlı emlak vergisine tabi. Bu verginin beyanı ve ödenmesinde gayrimenkulün rayiç değerleri pek de göz önüne alınmıyor. Oysa imar değişikliği yaptırarak mülke yatırılan parayı katlamak çok yaygın bir uygulama. Yıllardır imar değişiklikleri bir zenginleşme kaynağı olarak görüldü ve yeni burjuva sınıfının yaratılmasının etkili bir aracı oldu. Bu zenginleşmeden devlet doğrudan bir pay alamadı. Gerçi imar rantını yaratırken bu rantı yaratanların bir şekilde paylarını alıyor oldukları aşikar ancak bu bedel toplumun geneline bir fayda olarak yansımıyordu. Özellikle belediyeler bu rant yaratma mekanizmasını gayet etkili bir gelir kaynağı olarak kullandılar. Örneğin arsanız için istediğiniz imar değişikliğini yapan bir belediye en masumundan bir halk evi ya da bir spor salonu inşaa ettirmenizi talep edebiliyordu. Halka dönmeyen ve cebe atılan faydalardan bahsetmiyorum bile.

Hükümet sonunda burada ciddi bir gelir kaynağı olduğunu gördü. Bu tür bir vergilendirmenin faydası halka yansıyacak bir kaynak oluşturacak olmasıdır. Artık imardan faydalanan mülk sahipleri gizli saklı ödemelerden kaçınarak doğrudan bu gelir artışının vergisini ödeyeceklerdir. Gerçekçi bir şekilde uygulanırsa muhtemelen KDV gibi devletin ana gelir kalemlerinden birisi olabilir bu vergi. Diğer taraftan bunu kişisel zenginleşme aracı olarak kullanan belediyelerin pek de işine gelmeyecektir. Onlar da halen eski alışkanlıklarına devam etmek isterlerse bu sefer de mülk sahipleri yükselen maliyetleri nedeniyle seslerini yükseltmeye başlayacaklardır. Rant vergisi her bakımdan yeni ve ilginç sonuçları olabilecek bir uygulamadır ancak toplumsal adalet ve gelir bölüşümünün sağlanması açısından son derece gerekli ve yararlı bir uygulama olacaktır.