2020’nin özellikle ilk yarısı pandemi yoğun dönem olarak tarihe geçti. Bu dönemde nice güçlü görünen ülkenin süreçle baş etmede zorlandığı görüldü.
Dolayısıyla kredi notlarında da düşüşler yaşandı. Öyle ki sadece Fitch, 2020’nin ilk 6 ayında 33 ülkenin notunu indirerek tarihi bir rekora imza attı. Yıl boyunca toplamda 46 ülkenin notu indi 9 ülkenin yükseldi. Türkiye, tek kredi şirketinden tek kademe indirim alan 14 ülkeden biri olurken 2019’a göre 4 sıra iyileşerek 87. sıraya yükseldi. Dünyanın en iyi nota sahip kusursuz 10 ülkesi bulunuyor. Singapur hariç hepsi Avrupalı. ABD’nin bir notu S&P’dan kırık olduğundan bu ülkelerin ardında. Kusursuzlardan Kanada 2020’de Fitch’den indirim aldı.
Brexit sürecindeki Birleşik Krallık da hem Fitch hem Moodys’den bir kademe indirim yedi. En iyi nota sahip ülkelerden BAE, Kuveyt ve Hong Kong’da 2020’yi kayıpla kapatanlardan. Avrupa’da Slovenya, Macaristan, Portekiz, Rusya, Hırvatistan, Sırbistan, Gürcistan, Yunanistan. (Yunanistan’ın 2 yılda 100’üncülükten 75.liğe çıkışı en dikkat çeken hareketlerden) Okyanusya’da Fiji, Afrika’da Ruanda ve Kenya son 2 yılda düzenli olarak sıralamasını artıran ülkeler olmuştur.
TÜRKİYE’NİN KREDİ NOTU GELİŞİMİ
2000-2001 yıllarında Türk finans sisteminin çökmesi döneminde ülke kredi notu “B-” seviyesine kadar gerilemiştir. Ak Parti’nin tek parti iktidarı ile beraber yapısal iyileştirme sürecinin etkisiyle ülke kredi notları üç puan artarak 2005 yılında “BB-“ (Ba3) seviyesine kadar yükselmiştir. Sonraki 5 yıl bir artış yaşanmamıştır. 2009’da not artırmaya başlayan Derecelendirme Şirketleri 2012 sonunda Türkiye’ye Yatırım Yapılabilir Not vermiştir. 2013 yılı Mayıs ayında ise Moody’s Türkiye’nin borç yükünün GSYH’ya oranının 2009 yılından bu yana 10 puan düşerek yüzde 36’ya gerilemesi, devlet tahvillerinin vade süresinin 4,6 yıla uzaması ve enerji dışı cari dengenin iyileşmesi gerekçeleriyle ülke kredi notunu Baa3 düzeyine çıkartmıştır.
Fitch, Kasım 2012-Ocak 2017 arasında 50 ay Türkiye’yi Yatırım Yapılabilir Ülke olarak değerlendirirken Moody’s Mayıs 2013-Eylül 2016 arasında 40 ay Türkiye’yi Yatırım Yapılabilir Ülke olarak değerlendirmiştir. Kredi notu, kredi riskine yöneliktir. Notun düşmesi kredi verenlerin yükleneceği riskin arttığını gösterir. 15 Temmuz 2016 darbe girişimi sonrasında notu izlemeye alan kuruluşlardan Moodys 23 Eylül 2016’da Türkiye’nin kredi notunu yatırım yapılabilir seviyenin altına indirirken Fitch, 27 Ocak 2017’de kredi notunu yatırım yapılabilir seviyenin altına indirmiştir. Son yıllarda kredi notu düşüşümüz devam etmiştir. Pandemi yılı 2020’de 3 kredi şirketince yaşananlar ise şöyledir: n S&P 2018 Ağustos’unda kurun yükselmesinin ardından korkudan B+’ya düşürdüğü notu ve durağan görünümü 2,5 yıldır değiştirmedi.
n 21 Ağustos’ta Fitch, notu BB korudu ama görünümü negatife çekti. TCMB’nin sınırlı bağımsızlığı ve lirayı savunmak için büyük kur müdahaleleri gerekçeler arasındaydı. n 11 Eylül 2020’de takvim dışı bir değerlendirme ile Moodys, Türkiye’nin kredi notunu B1’den B2’ye düşürerek tarihin en düşük seviyesine indirirken üstelik görünümü de bir daha not indirmeye yakın olarak negatif seçti. “TCMB’nin eksi rezervleri bir ödemeler dengesi krizini hazırlıyor olabilir” dedi. Bu durumda 2021 başı itibariyle 3 kurum, 3 farklı kademede not veriyor bize.
En iyisi Fitch, en kötüsü Moody’s. Son indirimden sonra ekonomi yönetimi değişti. TL son 4 ayda yüzde 20 değerlenirken, ülkeye sıcak para girişi devam etmekte. Bu halde, 2021 yılında kredi derecelendirme şirketlerinden bir pozitif hamle beklenebilir. 2018 sonunda 82. sırada yer alan Türkiye, 2019’da 91. sıraya gerilemişti. 2020’de az kayıpla atlatanlar arasında yer alınca 4 sıra yükselerek 87. sırada yer almıştır. Bu durumda Türkiye’nin denk nottaşları; 85 Senagal, 86 Ürdün 88 Arnavutluk 89 Kenya, 90 Karadağ ve 91 Ruanda’dır.