Rönesans nedir?
Rönesans kelime anlamı itibariyle “yeniden doğuş” demektir.
Bir bakımdan ifade hürriyetinin yerleşmeye başlaması çeşitli sanat dallarında dönemin karakteristik özelliklerini ortaya çıkaracak eserlerin verilmesine sanatçıların yetişmesine ön ayak olmuş, Rönesans döneminde skolastik düşünce yıkılmış ve pozitif düşünce hâkimiyet kazanmıştır. Sanattan zevk alan aydın ve halk sınıfları oluşmuştur.
“Rönesans’ın başkenti İtalya’nın Floransa kenti olarak kabul edilmektedir.”
Resim, heykel ve mimaride Rönesans akımı denilebilecek sanat anlayışı kendini göstermeye başlamıştır. Rönesans sanat anlayışının hâkim olduğu yıllar 15. Ve 16. Yüzyıllar olarak kabul edilmektedir.
Modern ve eski arasında bir ayrım oluşturarak Antik Yunan felsefesi ve sanat anlayışının yeniden yorumlanması ile İtalya kültürel bir zenginlik ile diğer Avrupa uluslarına ilham vermiştir.
Rönesans, temel olarak skolastik düşünceye ve katı Katolik inancının baskıcı hâkimiyetine bir tepki olarak ortaya çıktığı için her şeyden önce bir inançtır. Antik dönem uygarlık anlayışının her şeyiyle skolastik düşünceden daha iyi ve kabul edilebilir olduğuna dair bir inançtır.
Bu nedenle Rönesans, yeniden doğuş anlamına gelmesi bakımından antik dönemin yeniden doğuşu üzerine kurulmuş bir sanat anlayışına sahiptir. Ortaçağ döneminde yaşanılanların Batı uygarlığını zayıflattığı düşüncesi ile Antik Yunan ve Antik Roma kültürünün düzeyine ulaşma çabaları Rönesans dönemi sanat eserlerinde kendini göstermektedir.
Rönesans dönemi sanat anlayışının eserlerde kendini hissettiren en belirgin özelliği güzel ile gerçeğin bir arada sunulmasıdır. Resim ve heykellerdeki tasvirlere bakıldığında belirgin bir estetik anlayış ile gerçekliğin harmanlanarak sunulduğunu görmek mümkündür.
Erken Rönesans Döneminin Temsilcileri kimlerdir?
Rönesans döneminde resim sanatında erken dönem sanatçıları Giotto, Masaccio ve Boticelli olarak bilinmektedir.
Giotto (13.yy-14.yy) Simgesel resim tekniğini terk ederek nesnelerin doğal halleriyle resmedilmesi anlayışına yönelmiştir.
Masaccio (1401-1428); Bilimsel perspektif kullanışı alanında yenilikler getirerek modern realistik resmin temellerini atan ve resimlerinde hümanizm görülen Masaccio aynı zamanda plastikliği de ilk defa kullanan sanatçıdır. En bilinen eseri olan “Holy Trinity” ile perspektif kullanımlarıyla resme derinlik duygusunu katmıştır.
Boticelli (1445-1510); Rönesans sanatına yön veren sanatçılardan biridir. Yapıtlarında çizgiler her zaman canlı ve hareketlidir. Eserlerindeki zarafet duygusu şiirsel bir hava oluşturur. En bilinen eserlerinden biri olan “Venüs’ün Doğuşu” bu şiirselliği ve zarafeti hissettirirken kendine has uçuculuğu ve coşkusunu da hissettirir.
“Erken dönem Rönesans mimarisindeki belirgin özellikler, kubbelerin ve sütunların bulunmasıdır.”
Erken Rönesans mimarisinin bir diğer öncüsü ise Brunelleschi’dir (1377-1446). Rönesans dönemine hakim olan Antik dönem anlayışını doğrudan mimariye yansıtması bakımından önem teşkil etmektedir. Brunelleschi, Antik Roma kentlerini gezerek oradaki ölçü ve oranları incelemiş ve çalışmalarını bu incelemelerine dayanarak gerçekleştirmiştir.
Erken Rönesans döneminin en önemli heykeltıraşı ise Donatello’dur (1386-1466). Heykelcilik tarihinin en önemli anıtlarından biri olan ünlü Davud heykeli Donatello’nun eseridir. Davut heykelinin tasviri Kutsal Kitapta yer alan Calut’u yenmesinden hemen sonrasını canlandırmaktadır. Bu eserinde heykelin ölçüleri gerçek insan ölçülerindedir. Antik dönemde güzelliğin ölçüsü olarak bilimin insan vücudunu kabul etmesi ve güzelliği idealize etmesi Donatello’nun eserlerinde de hissedilir. Bu nedenle estetiği gerçeğe en yakın haliyle vurgular. Donatello’nun yapıtlarında gerçeğe yakın oranlar görülür.
Yüksek Rönesans Döneminin Temsilcileri kimlerdir?
Rönesans’ın en önemli dönemi olarak kabul edilen “Yüksek Rönesans Dönemi”, 16. Yüzyıl olarak kabul edilmektedir.
Bu dönemde sanatın her alanında eserler veren çok önemli sanatçılar yetişmiştir. Bu dönemin sanat merkezi Roma’dır ve sanatın en olgun dönemi olarak kabul edilmektedir.
Leonardo da Vinci (1452-1519); felsefe, astronomi, jeoloji, anatomi, kartografi, botanik, mimari, mühendislik, matematik, resim, müzik ve heykel gibi farklı pek çok alanda çalışmaları ve eserleri olan çok yönlü bir kişidir. Farklı disiplinlerde çalışarak eserler vermiş bir dehadır.
“Rönesans sanatının en önemli eserleri Leonardo da Vinci’ye aittir. Buluşları ve eserleri ile geleceğe ışık tutmuş ve plastik sanatlara ilham vermiştir. En bilinen iki yapıtı Mona Lisa ve Son Akşam Yemeği’dir.”
Yüksek Rönesans döneminin en tanınış heykeltıraşı olan Michelangelo (1475-1564) bu dönemde eserler vermiştir. Heykellerinde yer alan abartılı kıvrımlar barok sanatını çağrıştırmaktadır. Michelangelo’nun en önemli eseri San Pietro Kilisesi’nde bulunan Musa heykelidir.
Heykelde duygu içeren yüz ifadesi, ışık ve gölge oyunları, ayrıntılı kıvrımlar sanatçının heykeldeki üslubunu ve Rönesans sanatının izlerini yansıtmaktadır. Sanatçının sanat anlayışına göre heykelde ve resimde insan figürü kullanımı duyguların aktarımı bakımından son derece önemlidir.
Bir diğer Rönesans sanatçısı Raffael’dir (1483-1520). Rafael eserlerinde güzelliği gerçek ölçütleri üzerinden değil, kendi idealize ettiği şekliyle yansıtmayı tercih etmiştir. En bilinen eseri Atina Okulu’dur. Bu eserinde Atina okulundan pek çok filozof bulunmaktadır. Aynı zamanda eserlerinde hareketli figürlere de yer vermiştir.
Hans Holbein, Gentile Bellini, Jan Van Eyck, Pieter Bruegel ve Albert Dürer diğer önemli Rönesans sanatçılarındandır. Bu isimlerden de kısaca bahsedecek olursak;
Hans Holbein (1497-1543) titiz bir çizimle doğal bir görünüm elde ettiği portreleriyle bilmektedir.
Gentile Bellini ise Fatih Sultan Mehmet’in portresiyle bilinen ünlü İtalyan ressamdır.
Jan Van Eyck ise yağlı boyayı resimde kullanan ilk sanatçı olmuştur. Böylece resimler daha ayrıntılı ve canlı görünümleriyle ön plana çıkmıştır.
Pieter Bruegel (1525-1569) ise resimlerinde panoramik çizimleriyle ve insan figürlerine önem vermesiyle kendi tarzını ortaya koymuştur. konularını günlük yaşamdan seçmiş olan Bruegel’in mizahi bir anlayışı vardır.
Albert Dürer ise daha çok gravür sanatçısı olarak bilinmekle birlikte yağlı boya tabloları da vardır. (1471-1528)