Önce sosyalistler için geldiler, ben sosyalist olmadığım için sesimi çıkarmadım.
Sonra sendikacılar için geldiler, sendikacı olmadığım için sesimi çıkarmadım.
Sonra yahudiler için geldiler, yahudi olmadığım için sesimi çıkarmadım.
Sonra benim için geldiklerinde, benim için sesini yükseltecek kimse kalmamıştı!
Bu meşhur sözler Nazi dönemi Almanya'sının ünlü muhaliflerinden Alman din adamı ve asker Martin Niemöller'e ait.
Emil Gustav Friedrich Martin Niemöller kimdir?
(d. 14 Ocak 1892, Lippstadt, Almanya - ö. 6 Mart 1984, Wiesbaden, Almanya), Alman ilahiyatçı, Alman Protestan Kilisesi'nin Nazilerle iş birliği yapmasına muhalefet eden kilisenin (Bekennende Kirche) yöneticisi ve Dünya Kiliseler Konseyi (bugünkü Dünya Ekümenik Kiliseler Konseyi) başkanı.
Önceleri inanmış bir Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi seçmeni olan Niemöller, daha sonra kiliseler arası kavgalarda kendisini geliştirerek nasyonal sosyalizm karşıtı bir direnişçi olmuştur.
NASIL MUHALİF OLDU?
Birinci Dünya Savaşı'nda denizaltı subayı olan Niemöller, Weimar Cumhuriyeti'nin kurulmasını müteakip ordudan ayrılıp ilahiyat okumaya başlamıştı. 1930'ların başında NSDAP'a açıkça destek verdiyse de, kısa süre sonra parti ile anlaşmazlığa düştü.
1934 yılında Adolf Hitler ile görüşen önemli din adamları arasında yer almıştı. Ancak verilen emirleri dinlememesi hem işine mâl olmuş, hem de yasaklı olmasını sağlamıştı. Konuşma yasağına rağmen verdiği vaazlarla iktidarın tepkisini çekti ve tutuklandı.
İlk tutukluluk hâli kısa sürdükten sonra serbest bırakılmış ancak uğruna canını koyduğu yolundan şaşmadığı için bir daha tutuklanmış ve Dachau Toplama Kampı'nı boylamıştı.
Savaş sonrasında kiliseye dönen isim, Almanya'nın silahlanmasına karşı verdiği mücadele ile ünlenmişti. Konrad Adenauer'e yazdığı bir mektupla, silahlanmayı şiddetle eleştirmişti.
1938-1945 yılları arası tutuklanarak Sachsenhausen ve Dachau toplama kamplarına gönderildi. Eski hücre arkadaşı Leo Stein Amerika'ya gitmek için Sachsenhausen'den serbest bırakıldıktan sonra, 1941 yılında Aylık Ulusal Yahudi dergisinde Niemöller hakkında bir makale yazdı. 1945 yılının Nisan ayı sonunda Niemöller yaklaşık 140 diğer önemli mahkûm ile birlikte Tirol'e transfer oldu. 5 Mayıs 1945 tarihinde Beşinci ABD Ordusu tarafından serbest bırakıldı.
Vietnam Savaşı sırasında, Kuzey Vietnam'ın komünist hükümdarı Ho Chi Minh'e yaptığı ziyaret büyük ilgi topladı. 1961 yılında, Dünya Kiliseler Konseyi başkanı oldu. 1966 yılında Lenin Barış Ödülü'ne layık görüldü. Niemöller 92 yaşında, 6 Mart 1984 tarihinde Batı Almanya'da, Wiesbaden'de öldü.
