• İşçi ücretinin peşin ödenmesinin yasal dayanağı var mıdır?

Üretimde işgücü vazgeçilmez bir koşuldur. Doğaldır ki bu sürece katılan emek sahibinin bunun karşılığında bir yarar elde etmeleri gerekir. Bu yarar işgücünün fiyatını oluşturur. Bu durumda, ekonomik yönden iş gücünün fiyatı diyebileceğimiz ücret, bir taraftan gelir, bir taraftan maliyet unsurudur. Şöyle ki, ülke çapında milli gelirin belirli gelir grupları arasındaki paylaşımı, diğer yanıyla da üretim, mal ve hizmetlerinin en önemli girdilerinden biri olan iş gücünün maliyetini oluşturur.

Burada ücret deyimi ile sadece para olarak yapılan ödemeleri anlamak, sorunu dar anlamı ile kavramak olur. Sosyal politika açısından düşünürsek ücret deyimi; parasal ve ayni beklentilerle Yasa ve toplu iş sözleşmelerine dayanan her türlü eklentileri de içermektedir. Burada ücreti hukuki tanımına uygun bir şekilde tespit etmek gerekirse,” Ücret, işverene tabi ve bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan yararlardır” diyebiliriz.

İşveren, işçiye sözleşmede veya toplu iş sözleşmesinde belirlenen; sözleşmede hüküm bulunmayan hâllerde ise, asgari ücretten az olmamak üzere emsal ücreti ödemekle yükümlüdür (TBK.md. 401). Bu nedenle işçi, ücret isteminde bulunabilmesi için öncelikle kendisinin temel borcunu yerine getirmiş yani hizmetini ifa etmiş olması veya işbu borcunu yerine getirmeye hazır olduğunu işverene bildirmiş olması gereklidir. Aksine âdet olmadıkça, işçiye ücreti her ayın sonunda ödenir. Ancak, hizmet sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesiyle daha kısa ödeme süreleri belirlenebilir (TBK m.406).

Sonuç olarak, 4857 sayılı İş Kanunu m.32/5’de, ücretin en geç ayda bir ödeneceği, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu m.406’da ise, aksine âdet olmadıkça, işçiye ücreti her ayın sonunda ödeneceği kurala bağlanmıştır. 5953 sayılı Basın İş Kanunu m.14’ün aksine, 4857 sayılı Kanunda ücretin peşin ödeneceği yönünde bir hüküm bulunmamaktadır. Buna göre, aksi bireysel ya da toplu iş sözleşmesinde kararlaştırılmadığı sürece işçinin ücreti bir ay çalışıldıktan sora ödenmelidir. Yargıtay’ın görüşü de aynı yöndedir (Y9HD.14.10.2014 T., E.2012/33780, K.2014/29504) Legalbank.