Türkiye'de özellikle son altı ayda yumurta fiyatlarının artışı hızla devam ediyor. İstatistikler de bu durumu bariz bir şekilde ortaya koyuyor.
Türkiye İstatistik Kurumu'na (TÜİK) göre, Mart ayında yumurta fiyatları yüzde 8,6 artış gösterdi ve son dokuz ayda yüzde 122'ye çıkan bir artış yaşandı. Türkiye Ziraat Odaları Birliği'nin (TZOB) verilerine göre, yumurta fiyatları son dokuz ayda yüzde 140 artarak adet başına ortalama 7,25 TL'ye ulaştı. Bu durum, 30'lu bir paket yumurtanın fiyatının ortalama 218 TL olmasına neden oldu.
Gelin bu artışların sebeplerine beraber göz atalım,
Öncelikle basit arz talep grafiğinden yola çıkarsak, ülkemizdeki yumurta üretimi verilerini inceleyelim.
TÜİK Kümes Hayvancılığı Üretimi, Ocak 2025 verilerine göre, Bir önceki ay 1 milyar 687 milyon 940 bin adet olan tavuk yumurtası üretimi Ocak ayında %2,1 oranında azalarak 1 milyar 652 milyon 615 bin adet oldu.
Grafik verilerine göre tavuk yumurtası üretimi son bir yılın en düşük seviyesinde. Aynı zamanda Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre, tavuk yumurtası üretimi %10,1 azalmış. Bu da fiyat artışının önemli sebeplerinden biri. Ancak üretimin düşmesi tek başına yeterli değil. Aynı zamanda yumurta ihracatımız da önemli derecede arttı.
Amerika Kesenin Ağzını Açtı !
ABD Tarım Bakanlığı'nın yumurta piyasalarına ilişkin son raporuna göre, devam eden kuş gribi yüzünden Aralık ayından bu yana 13 milyondan fazla tavuk itlaf edildi. 2 yılı aşkın sürede ise itlaf edilen başta tavuk ve hindi olmak üzere kanatlı hayvan miktarı 162 milyonu buldu.
ABD'de son bir yılda yumurta maliyetleri 3,50 dolardan 5,29 dolara çıkarak yüzde 51 arttı. ABD Tarım Bakanlığı, yumurta maliyetinin 2025'te yaklaşık yüzde 20 daha artacağını öngörüyor.
Türkiye Yumurta Üreticileri Merkez Birliği Başkanı İbrahim Afyon, Reuters'a yaptığı açıklamada Türkiye'den ABD'ye sevkiyatların bu ay başladığını ve temmuz ayına kadar devam edeceğini söyledi. Afyon, “İhracat, gerekli yetkilere sahip üye şirketlerimiz aracılığıyla gerçekleşecek ve süreci iki firma koordine edecek. Toplam 15,000 ton yumurta (700 konteynere eşdeğer) sevk edilecek” dedi.
ABD özellikle Trump yönetiminde daha düşük fiyatlar vadetmişti. Ancak şuan marketlerde sınırlı yumurta satışı mevcut. Bu durum ABD’nin yumurta için tam anlamıyla kesenin ağzını açmasına sebep oldu. Alım yaparken iç piyasaya göre çok yüksek fiyatlar sunuyorlar ve bu da ülkemizde fiyatların artmasına, iç pazarın alımda güçsüzleşmesine yol açıyor. Bakanlık ile yaptığım görüşmeler sonucunda ihracatın sınırlandığını ve fiyatların yatay seviyeye geleceğinin haberini verebilirim.
Peki üretim neden azaldı ?
Ülkenin önde gelen yumurta üreticileri ile yaptığımız toplantılar sonucu iki sebep öne çıktı, kuş gribi ve tavuk kesimleri. Ekimde başlayan ve kasımda devam eden kuş gribi kaynaklı olarak tavuk sayısında bir düşüş yaşandı. Tarım ve Orman Bakanlığı bu konuda çok ciddi denetimlerini sürdürüyor. Bu denetimler dönemsel olarak üretimde daralmalara yol açabiliyor. Kırmızı et fiyatlarından ötürü beyaz ete yüksek talep olması kesimlerin artmasına ve yumurta üretiminin azalmasına yol açabiliyor. TÜİK verilerine göre ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre, kesilen tavuk sayısı %11,8 arttı. Bu veri ise beyaz et talebinin arttığını bizlere gösteriyor.
Bizleri Ne Bekliyor?
Şimdilik ülkemiz için bir kırmızı alarm söz konusu değil. Ancak sofralarımızın vazgeçilmez protein kaynağının her eve girebilmesi için fiyat artışlarının kontrol edilmesi gerekiyor. Üretim kapasitemizin ivedi olarak artırılması ve talebin karşılanması önceliğimiz olmalı. Toptan fiyatı bile adet başına 6,65 TL rakamlarını buldu. Çok yakında adet başına 10 TL rakamlarını görebiliriz. Spekülasyonlara kulak asmadan ülkemiz için üretmeye devam etmeli ve temel gıdalarımızdan biri olan yumurtayı sofralardan eksik etmemeliyiz.
