Zenginler Daha Zengin, Fakirler Daha Yoksul
Araştırmaya göre, en yüksek %20'lik gelir grubunun toplam gelirden aldığı pay, 2023'te 0,7 puan artarak %48,7'ye yükseldi. Diğer taraftan, en düşük gelire sahip %20'lik grubun aldığı pay sadece 0,1 puan artarak %6,1 oldu. Bu veriler, Türkiye'deki gelir eşitsizliğinin arttığını gösteriyor.
Gini Katsayısında Artış: Gelir Eşitsizliği Derinleşiyor
Gelir eşitsizliği ölçütlerinden biri olan Gini katsayısı, 2023'te 0,420 olarak hesaplandı. Bir önceki yıla göre 0,005 puanlık bir artış gösteren bu katsayı, gelir dağılımındaki eşitsizliğin derinleştiğini işaret ediyor. Ayrıca, sosyal transferler hariç tutulduğunda, bu oran daha da yükseliyor.
Gelir Artışı: Ortalama Hane Geliri 181 Bin 200 TL
2023 yılında Türkiye’de yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri %84,1 oranında artarak 181 bin 200 TL’ye çıktı. Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri de %85,3 artarak 90 bin 116 TL’ye yükseldi. Bu artış, özellikle tek kişilik hanelerde daha belirgin bir şekilde görülüyor.
Gelir Türlerine Göre Dağılım: Maaşlar En Yüksek Payı Alıyor
2023 yılı gelir dağılımında maaş ve ücret geliri %48,5 ile en büyük payı aldı. Bu gelir türü, bir önceki yıla göre 2,3 puan artış gösterdi. İkinci sırada %22,1 payla müteşebbis geliri bulunuyor, ancak sosyal transfer geliri %17,6 ile üçüncü sırada yer aldı ve geçen yıla göre 2,6 puanlık bir azalış yaşandı.
Eğitim Durumuna Göre Gelir Farkları: Üniversite Mezunları Önde
Eğitim durumuna göre yapılan analizde, yükseköğretim mezunlarının yıllık ortalama esas iş geliri 157 bin 851 TL ile en yüksek gelir seviyesine ulaşırken, lise altı eğitimlilerin gelirleri ise 89 bin 012 TL’de kaldı. Geçen yıla göre, eğitim düzeyine bağlı olarak gelirdeki en yüksek artış lise altı eğitimlilerde gerçekleşti.
Sektörlere Göre Gelir Dağılımı: Tarım Sektörü Geride Kaldı
Sektörel bazda yapılan incelemeye göre, hizmet sektörü yıllık ortalama gelirde 121 bin 013 TL ile zirvede yer alırken, tarım sektörü 92 bin 632 TL ile en düşük gelir seviyesini gördü. Tarım sektörü, yıllık ortalama gelirde %100,9 ile en yüksek artışı kaydederken, sanayi ve hizmet sektörleri de %86,7 ve %83,2 artışlarla dikkat çekti.
Bölgesel Farklar: En Yüksek Gelir İstanbul’da, En Düşük Gelir Van’da
Gelir dağılımı bölgesel bazda da farklılık gösteriyor. 2023 yılı itibarıyla en yüksek yıllık ortalama gelir 124 bin 723 TL ile İstanbul (TR10) bölgesinde elde edilirken, en düşük gelir ise 41 bin 385 TL ile Van, Muş, Bitlis ve Hakkari'yi kapsayan TRB2 bölgesinde kaydedildi.
Gelir Gruplarındaki Hareketlilik: İşsizlikte Düşüş, Çalışma Hayatına Katılım Artışı
2022 yılında işsiz olan fertlerin %42,4’ü 2023’te iş hayatına adım attı. Ayrıca, bir önceki yılda işgücüne dahil olmayan fertlerin %10,2’si, 2023 yılında işgücüne katıldı. Gelir grupları itibarıyla ise, en zengin %10'un gelir grubunda değişiklik yaşanmazken, en düşük gelir grubundaki fertler için gelir yükselmesi gözlendi.
Sonuç: Gelir Eşitsizliği Endişe Verici Boyutta
TÜİK’in açıkladığı 2023 yılı gelir dağılımı istatistikleri, Türkiye’de gelir eşitsizliğinin arttığını ve en zengin kesimlerin daha da zenginleştiğini gösteriyor. Aynı zamanda, eğitim seviyesi ve sektörel farklar gibi faktörlerin de gelir eşitsizliğini derinleştiren unsurlar olduğu görülüyor. Gelir artışlarının farklı gelir grupları arasında eşit şekilde dağılmaması, toplumdaki gelir adaletsizliğini daha da belirginleştiriyor.
