Değerli Okuyucularımız, yemeğin tarihi; insanlık tarihi kadar eskidir. Varlığımızı sürdürebilmemiz için yemek yeme eylemi temel ihtiyaçlarımızdandır ve insanların varoluşundan beri süre gelen bir eylemdir. Ancak yemeği ihtiyaçtan öte bir tüketim eylemi olarak görmeye başlamamız, temel süreç içerisinde gelişmiştir (Pederson, 2012). İnsanların sosyal etkileşimleri sonucunda tüketim; yalnızca ihtiyaç halinden meydana çıkmış ve bir tür organizasyona dönüşmüştür.
Bu yüzden çeşitli organizasyon ve törenlerde; düğün, ölüm, festival gibi yiyecek tüketimi vazgeçilmez bir unsur olmuştur (Beşirli, 2011; Sağır, 2012). Yemek, günümüzde gastronomi alanının konu olduğu festivallerde de ana unsurdur. Gastronomi festivalleri sadece yeme içmeye odaklı değildir, çok değerli amaçları vardır. Mesela bölgenin gelenek ve göreneklerini yaşatmayı, diğer topluluklar tarafından tanınmayı ve diğer nesillere aktarılmayı sağlarlar. Bu yüzden gastronomi festivallerini sadece ekonomik etkiler yaratan faaliyetler olarak da tanımlayamayız. Bu festivaller sayesinde, toplumda kültürel değerlerin korunması ve yaşatılması bilinci de gelişmektedir.
DÜNYANIN GASTRONOMİ ŞEHRİ GAZİANTEP
Gastronomi festivalleri konusunda önemli konulardan biri de; kuşkusuz kentin gastronomi açısından tanınmasıdır. Bu anlamda 2005 yılından bu yana dünyanın farklı kıtalarından birçok şehrin gastronomik mükemmelliğini etiketleyen UNESCO’nun, “Yaratıcı Gastronomi Şehirleri Ağında yer almaya hak kazanan şehirlere verdiği “Dünya Gastronomi Şehri” etiketi çok önemli bir göstergedir. Avrupa, Asya ve Amerika kıtalarında yer alan toplam 18 şehrin yer aldığı bu ağa 2015 yılında dâhil olan en son şehir Türkiye’den Gaziantep’tir. Gaziantep bu kapsamda söz konusu bu listeye dünyada kaydedilen 35 ilden bir tanesidir (Dağdelen ve Pamuk, 2021). UNESCO Gaziantep’in yaratıcı şehirler ağına katılımıyla kentin mutfak kültürü, yemek çeşitleri ve sofraları; öne çıkmış ve dünyada tanınır hale gelmiştir. Bu nedenle Gaziantep’te düzenlenen ‘Gaziantep Uluslararası Gastronomi Festivali’ ve iki yıldır Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı kapsamında gerçekleştirilen “GastroAntep Kültür Yolu Festivali”; her yıl dünyanın ve Türkiye’nin dört bir yanından on binlerce katılımcıyı ağırlamaktadır.
BAŞKAN FATMA ŞAHİN’İN BÜYÜK EMEKLERİ
Gaziantep’in bu başarısının ardında Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ve Gaziantep’in sahip olduğu değerleri korumak ve daha da ileriye taşımak için bu önemli görev aşkıyla var gücüyle çalışan Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Fatma Şahin’in büyük emekleri göz ardı edilemez. Ülkemizde birçok şehirde gastronomi festivallerinin düzenlenmesine ve uluslararası bir festivalin nasıl olması gerektiğine dair örnek teşkil eden başarılı işlere imza atmaktadır. Bu anlamda ülkemizin gastronomisinin de dünyada tanınırlığına ve saygınlığına büyük katkıda bulunmaktadır. Tabii Gaziantep tarihsel olarak, birçok kültüre ev sahipliği yapmış, kültürlerin etkileşimi sayesinde büyük bir tarihi geçmişi barındıran şehir olmuştur. Bu kültürlerin en büyük etki bıraktığı alanlardan biri ise yemek kültürüdür. Antep’in mutfak kültürü incelendiğinde de zengin bir tarif çeşitliliğine rastlanmaktadır.
GAZİANTEP COĞRAFİ İŞARETLERDE ÖNDE GİDİYOR
Bütün besin gruplarını sofrada önemli ölçüde barındıran Gaziantep mutfağı; dünyada ülkesinin isminden ziyade ilin adıyla ünlenen nadir mutfaklardandır. Köklü geçmişi, kültürel zenginliği, ipek yolu ve güney geçiş yolu güzergâhında bulunurluğu, iklim ve mevcut idari yapı gibi etmenler Gaziantep’in geniş profilde unsur barındıran bir mutfağın teşekkülüne sebep olmuştur. Gaziantep ili, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında en fazla coğrafi işaretlerle tescillenen gıda ürününe sahiptir. Antep Allı Yeşilli Dolma/Antep Nakışlı Dolma Antep Yaz Dolması, Antep Peyniri/ Gaziantep Peyniri, Antep Sıkma Peyniri, Antep Baklavası, Antep Beyranı, Gaziantep Fasulyeli Kabak, Antep Haveydi Köfte, Gaziantep Peynirli İrmik, Antep Sumağı, Antep Pidesi, Antep Bulguru, … gibi 106 adet lezzet tescillenmiştir (T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2022).
MUTFAĞIYLA DİĞER ÖRNEKLERİNDEN AYRIŞIYOR
Birçok popüler yöresel mutfak sadece tek bir besin grubuyla ünlenmektedir. Gaziantep sofrası bütün besin gruplarını yoğun bir şekilde içeren bir çeşitliliğe sahip olmasıyla bu tür mutfaklardan ayrışmaktadır. Gaziantep mutfak çeşitliliğine aynı zamanda sahip olduğu birçok pişirme tekniklerinin varlığı da katkı sağlamaktadır. Nitekim mutfağında; tencere, tava, kavurma, sote, fırınlama ve haşlama gibi birçok yöntem kullanılmaktadır. Gaziantep mutfağında toplamda 400’ün üstünde yemek çeşidinin varlığı tespit edilmektedir (Yavuz, 2019). Aslında uzun süredir Gaziantep’te Sayın Fatma Şahin’in büyük emekleri ile yapılan ve iki senedir Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı kapsamında gerçekleştirilen “Gastroantep Kültür Yolu Festivali bu seneki açılışında, Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Fatma Şahin’in vurguladığı, “Gaziantep’i diğer örneklerden ayıran en önemli noktalardan biri de zerdali çekirdeği ile açlığa direnip, dünyanın lezzet başkenti olma duruşuna sahip Gaziantep ruhu. Bölgenin kaldıracı, destinasyonuyuz. Buraya baktığımızda bir medeniyet korosu var. Herkes kendini buluyor. Gaziantep’in, Hatay’ın, Kahramanmaraş’ın, Mardin’in inanç turizminden, doğa turizmine o kadar çok yapılacak iş var ki… Yeni dönemde bu şehri akıllı şehir, yapacağız. Bu bölgeyi doğa turizminden, inanç turizmine, kongre turizminden sağlık turizmine bölgenin başkenti yapacağız. İtalyanlarla yarışıyoruz. Fazlamız var eksiğimiz yok. İspanya’nın San Sebastian’ı, İtalya’nın Roma, Napoli ile yarışıyoruz. Bölgede gücümüzü birleştireceğiz. İri olacağız, diri olacağız birlikte Gaziantep Ruhu’nu dünya ruhuna dönüştüreceğiz” sözleri oldu. Sahip olduğumuz gastronomik değerler ile sadece Gaziantep’e değil, bölgeye katkıda bulunarak adeta bir kaldıraç olma ve “Gaziantep Ruhu”nu ülke sınırları ötesine taşıyarak, tüm dünyaya yayma gibi önemli bir görevi üstlenmesi… İşte Gaziantep’i diğer örneklerden farklı kılan en önemli özellik bu…
