AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında toplanan TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Ticaret Bakanlığı ve Bakanlığa bağlı kurum ve kuruluşların 2025 yılı bütçesi görüşüldü. Ticaret Bakanı Ömer Bolat, komisyonda milletvekillerine dış ticaret, iç ticaret, gümrük idarelerindeki çalışmalar, ticari diplomasi faaliyetleri, aldatıcı reklam ve haksız ticari uygulamaları denetimi konularında, Bakanlığının bütçe görüşmeleri çerçevesinde sunum gerçekleştirdi.
Bakan Bolat, küresel ekonomideki zayıf seyrin, ticaret ve sanayi politikalarında artan korumacı eğilimin, yakın coğrafyada artan jeopolitik çatışmalar ve belirsizlik ortamına rağmen Türkiye ekonomisinin üretime, istihdama ve ihracata devam ettiğini dile getirdi.
2024 yılı ilk 6 ay sonunda, yıllıklandırılmış nominal gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYH) ilk yarı sonunda 1 trilyon 202 milyar dolara ulaşarak rekorunu yenilediğini hatırlatan Bolat, 2023 yılında kişi başına düşen milli gelirin ise 13 bin 243 dolara ulaştığını hatırlattı.
İhracatı artırmaya ve ithalatı düşürmeye yönelik atılan adımlar neticesinde, büyüme kompozisyonunda dengelenmenin görüldüğünü ve net mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısının son 2 çeyrek pozitif seviyede gerçekleştiğini de söyleyen Bolat, 2024 yılının ilk yarısında yüzde 3,8'lik büyümeye net mal ve hizmet ihracatının katkısının 1,4 yüzde puan olarak gerçekleştiğini aktardı.
“Mal ihracatımızı 279,6 milyar dolara yükseltmeyi hedeflemekteyiz”
2023 yılında mal ihracatının 2022'ye kıyasla yüzde 0,6 oranında artışla 255,6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşerek Cumhuriyet tarihimizin en yüksek seviyesine ulaştığının altını çizen Bolat, “Bu yıl ekim ayında son 12 aylık toplamlara göre mal ihracatımız bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3,1 oranında artarak 262,3 milyar dolar seviyesine yükselmiştir. Bu rakam 2023 ekim ayında 254,4 milyar dolardı. Mal ihracatımızda 8 milyar dolar civarında artış kaydettik. 2025 yılında ise Orta Vadeli Program kapsamında açıkladığımız üzere mal ihracatımızı 279,6 milyar dolara yükseltmeyi hedeflemekteyiz” ifadelerine yer verdi.
“Dış ticaret açığımızda net 35 milyar dolarlık bir azaltma sağlanmış durumda”
2023 yılında mal ithalatının yüzde 0,5 oranında azalarak, 362,0 milyar dolar seviyesine gerilediğini dile getiren Bolat, “2024 yılı ekim ayında ithalatımız yüzde 7,4 oranında azalışla 340,0 milyar dolar seviyesine gerilemiştir. 2023 ekim ayında mal ithalatımız 367,2 milyar dolardı. Dolayısıyla ihracatımızda yaklaşık 8 milyar dolarlık artış, mal ithalatında 27,2 milyar dolarlık önemli bir düşüşle, dış ticaret açığımızda net 35 milyar dolarlık bir azaltma sağlanmış durumda” açıklamasında bulundu.
“Son bir yıl içerisinde 373 milyar dolar döviz geliri kazanmış bulunuyoruz”
Hizmet ihracatında, 2002'den 2023 yılına kadar 7,5 kat artış meydana geldiğini kaydeden Bolat, “2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 14'lük artışla 106 milyar dolar seviyesinde gerçekleşerek Cumhuriyetimizin 100'üncü yılında tarihinin en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Böylelikle, hizmetler ticaretinde 56,7 milyar dolar gibi rekor bir fazla vererek cari işlemler dengesine önemli bir döviz katkısı yapmıştır. Geçen yıl ağustos ayında 103,3 milyar dolar olan yıllıklandırılmış hizmet ihracatımız bu ağustos ayı itibarıyla ile 111,1 milyar dolara yükselmiştir. Bu çerçevede, 2024 yılı için belirlediğimiz 110 milyar dolar hedefimize gerçekleştireceğiz. Böylece son bir yıl içerisinde 373 milyar dolar döviz geliri kazanmış bulunuyoruz. 2025 yılı için hizmetler ihracatındaki hedefimizi ise 121 milyar dolar olarak belirledik” diye konuştu.
“İhracat destek tutarını 2024 yılında 16,2 milyar liraya yükselttik”
"Bizim bütçemizin yaklaşık yüzde 60'ı zaten ihracat desteklerine gitti" diyen Bolat, “2023 yılında 23 bin kadar ihracatçıya 9,2 milyar lira destek verdik. Destek tutarını 2024 yılında 16,2 milyar liraya yükselttik. Hizmet ihracatçılarımız için de 5,5 milyar lira civarında desteğimiz devam etmektedir. İhracatta TURQUALITY ve Marka destek programı kapsamında 311 şirketimizi 332 markasıyla, 653'e ulaşan UR-GE projesi, 197 farklı Küresel Tedarik Zinciri Yetkinlik Projesi ve bin 780 adet yurt dışı fuarını destek kapsamına alarak ihracatımızı desteklemekteyiz” şeklinde konuştu.
Bakan Bolat, sorumluluk programı çerçevesinde yeşil dönüşümün yanı sıra dijital dönüşüm sürecinde de Bakanlık olarak e-ihracat odaklı kapsamlı destek paketleriyle, firmalara dijital pazarlama, sipariş karşılama ve yurt dışı pazar yerlerine entegrasyon gibi stratejik alanlarda özel destek mekanizmaları sunduklarını dile getirdi.
Kolay İhracat Platformu (KİP) ve E-Kolay İhracat Platformu (E-KİP) ile ihracat yapmak isteyen firmalara çevrimiçi danışmanlık hizmeti sağladıklarını hatırlatan Bolat, 2022'de yüzde 1 olan ve 2024 yılı Ocak-Ekim döneminde yüzde 2,6 seviyesine ulaşan e-ihracatın, genel ihracat içerisindeki payını 2028 yılına kadar yüzde 10'a yükseltmeyi hedeflediklerini vurguladı.
“Dampingli ithalatın diğer ülkeler üzerinden gelmesine de müsaade etmiyoruz”
Yerli üreticilerin ve yerli sanayinin haksız rekabete neden olan dampingli ve sübvansiyonlu veya artan ithalata karşı korumak için ticaret politikası önlem ve uygulamalarını etkin biçimde kullandıklarını ifade eden Bolat, “Halihazırda 130 adet dampinge ve sübvansiyona karşı önlemimiz, 115 adet önlemlerin etkisiz kılınmasına karşı tedbirlerimiz yürürlüktedir. Yani dampingli ithalatın diğer ülkeler üzerinden gelmesine de müsaade etmiyoruz. 10 ürün grubunda da korunma tedbirimiz bulunmaktadır. Bu anlamda küresel çelik piyasasındaki aşırı kapasiteye karşı çelik sektörümüzü korumak üzere damping ve korunma önlemleri hayata geçirilmiştir. Güneş paneli, seramik, polyester gibi ürün gruplarında yerli üreticilerimizi haksız rekabete karşı koruyan kararlar aldık. Ceviz, badem, melas başta olmak üzere birçok tarımsal üründe de bu tür kararları aldık” değerlendirmesinde bulundu.
Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi (KİK) ile Serbest Ticaret Anlaşması (STA) müzakerelerinin yeniden başlatıldığını hatırlatan Bolat, Maldivler ile Tercihli Ticaret Anlaşması (TTA) imzalandığını, Filistin STA'sına ilişkin ilave tarım tavizleri yürürlüğe girdiğini, Azerbaycan TTA'sı ile Malezya STA'sının kapsamını genişleten protokoller hayata geçirildiğini yine ticaret fazlası verilen İngiltere ile yeni nesil bir anlayışla güncellenmesine yönelik süreç başlattıklarını kaydetti.
Çeşitli sektörlerde son dönemde yaşanan fahiş fiyat artışları ve stokçulukla mücadele etmek ve bu sektörlerde rekabetçi, adil ve istikrarlı piyasa yapısını korumak amacıyla birçok düzenlemeyi yürürlüğe koyduklarını da söyleyen Bolat, aldıkları tedbirlerle otomotivde 1 yıldan fazladır tüketicilerden istenen haksız taleplerin sona erdirildiğini aktardı.
Emlak sektöründe de güvenli ödeme sistemine geçildiğini ve böylece yetkisiz kişilerin ilan verilmesinin önüne geçildiğini aktaran Bolat, fiyatların şişirilmesi ve manipülasyon oluşturulmasının önüne geçildiğini dile getirdi.
“Yiyecek içecek sektörlerinde 230 bin firma denetlendi ve 292 milyon lira idari para cezası uygulandı”
Fiyat etiketi denetimi çerçevesinde özellikle lokanta, kafe, pastane gibi yiyecek içecek sektörlerinde fiyat etiketi, tarife-fiyat karşılaştırma denetimlerinin yoğun bir şekilde yapıldığını dile getiren Bakan Bolat, “Bu yıl ilk 10 ayda yaklaşık 230 bin firma denetlendi ve 292 milyon liranın üzerinde idari para cezası uygulandı. Bunun yanında aldatıcı reklamlar ve haksız ticari uygulamalara yönelik de Reklam Kurulu, tam 16 bin 717 adet dosyayı karara bağlayarak, 204 milyon liranın üzerinde idari para cezası uyguladı ve 104 adet erişim engeli kararı verdi” dedi.
“Gümrüklerde icra edilen operasyonlarda 37 milyar 974 milyon lira değerinde kaçak eşya ve narkotik madde ele geçirdik”
Gümrükler muhafaza birimlerinin gayretleri sonucunda, başta uyuşturucu, sigara ve akaryakıt olmak üzere her türlü eşya kaçakçılığına karşı ülke çapında pek çok başarılı operasyonlar icra edildiğini belirten Ömer Bolat, “Söz konusu çalışmalar neticesinde, 7 Kasım tarihi itibarıyla; 18,5 milyar lira değerinde 17,2 ton uyuşturucu madde ve 19,4 milyar lira değerinde kaçak ticari eşya olmak üzere toplamda 37 milyar 974 milyon lira değerinde kaçak eşya ve narkotik madde ele geçirdik” bilgilerini paylaştı.
