Alt işveren ve asıl işverenin işçiye yaptırımı nedir?

• Alt işveren işçisi ücret alacağı ile ilgili arabulucuya başvurursa, asıl işveren de sürece katılmak zorunda mıdır?

4857 sayılı İş Kanunu’nun 2 nci maddesinin 6 ve 7 nci fıkralarına göre, “Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.

Asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz veya daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler. İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez”.

Bu kapsamda asıl işveren ile alt işveren arasında çıkacak iş uyuşmazlıklarının çözümü ile ilgili olarak 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu bazı yenilikler getirmiştir. Buna göre, iş uyuşmazlığının konusunu işe iade ya da işçilik alacakları oluşturuyorsa, işçi, iş mahkemesine gitmeden önce zorunlu olarak arabulucuya gitmesi gerekiyor. Çünkü bu durum dava şartı haline getirildi. Alt işveren işçisinin iş uyuşmazlığı konusunu işe iade oluşturuyorsa, işçinin arabulucuya başvurması halinde, asıl işveren de sürece katılacak ve alt işveren ile birlikte iradesinin birbirine uygun olmasını sağlayacaktır. Bununla birlikte, alt işveren işçisinin işçilik alacakları için (ihbar tazminatı, kıdem tazminatı, yıllık izin, fazla çalışma ücreti, hafta ve genel tatil ücreti gibi) arabulucuya başvurması halinde, asıl işverenin de sürece katılması zorunlu değildir. Çünkü 7036 sayılı Kanun sadece işe iade talebiyle arabulucuya başvurulması durumunda asıl işverenin sürece katılmasını öngörmektedir.

Sonuç itibariyle, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu, işe iade talebiyle arabulucuya başvurulduğunda, asıl işveren ile alt işverenin bu sürece birlikte katılmalarını ve iradelerinin birbirine uygun olmasını aramıştır. Ancak, alt işveren işçisinin işçilik alacakları için arabulucuya başvurması halinde, asıl işverenin de sürece katılması zorunlu değildir.