2019 yılına başlarken Türkiye’nin Kredi Derecelendirme Şirketlerinin listesinde nerede olduğuna bakmak istediğimizden tüm ülkelere verilen notları yoğun bir çaba ile listeledik ve bunları en üstten en alta doğru puanladık.
2000-2001 yıllarında Türk finans sisteminin çökmesi döneminde ülke kredi notu “B-” seviyesine kadar gerilemiştir. Ak Parti’nin tek parti iktidarı ile beraber yapısal iyileştirme sürecinin etkisiyle ülke kredi notları üç puan artarak 2005 yılında “BB-” (Ba3) seviyesine kadar yükselmiştir. Sonraki 5 yıl bir artış yaşanmamıştır. 2009’da not artırmaya başlayan Derecelendirme Şirketleri 2012 sonunda Türkiye’ye Yatırım Yapılabilir Not vermiştir. 2013 yılı Mayıs ayında ise Moody’s Türkiye'nin borç yükünün GSYH’ya oranının 2009 yılından bu yana 10 puan düşerek yüzde 36'ya gerilemesi, devlet tahvillerinin vade süresinin 4,6 yıla uzaması ve enerji dışı cari dengenin iyileşmesi gerekçeleriyle ülke kredi notunu Baa3 düzeyine çıkartmıştır. Fitch, Kasım 2012-Ocak 2017 arasında 50 ay Türkiye’yi Yatırım Yapılabilir Ülke olarak değerlendirirken Moody’s Mayıs 2013-Eylül 2016 arasında 40 ay Türkiye’yi Yatırım Yapılabilir Ülke olarak değerlendirmiştir.
Kredi notu, kredi riskine yöneliktir. Notun düşmesi kredi verenlerin yükleneceği riskin arttığını gösterir. 15 Temmuz 2016 darbe girişimi sonrasında notu izlemeye alan kuruluşlardan Moodys 23 Eylül 2016'da Türkiye’nin kredi notunu yatırım yapılabilir seviyenin altına indirirken Fitch, 27 Ocak 2017’de kredi notunu yatırım yapılabilir seviyenin altına indirmiştir.
2008 krizinde iyi not verdikleri menkullerin ve şirketlerin iflas etmesi karşısında ABD ve Avrupa’da derecelendirme şirketlerine yönelik yeni düzenlemelere gidilmiştir. Gerçekten de o tarihten beri herhangi ciddi sorun yaşanmaması, bu şirketlerin yeniden güvenirliğini kazanmasına yardım etmiştir.
Şubat 2018'de, gelişmekte olan 22 ülkenin ekonomik verilerinin karşılaştırıldığı Moody’s notunda, GSYH'nin yüzde 4.5'ine karşılık gelen cari açığıyla Türkiye'nin gelişmekte olan ekonomiler arasında en yüksek cari açığa sahip ülke olduğu belirtilirken Türkiye için 2018 yılı büyüme tahminini yüzde 3.2'den 4.0'a çıkardı. 7 Mart 2018’de ise Moody’s, hızlı büyümenin yan etkilerine dikkat çekerek Türkiye'nin kredi notunu “Ba1″den “Ba2″ye düşürdü. Bu, son zamanlarda görülen en başarılı karar oldu. Zira Türkiye piyasalarında büyük bir dalgalanma kısa sürede başladı ve Ağustos ayında zirve yaptı. 12 Ağustos’ta dolar kuru 7.20’yi gördükten sonra 17 Ağustos’ta Moody’s kredi notunu "Ba2" durağandan "Ba3" negatife düşürdü. İşte bu hamle de bir o kadar başarısız oldu. Zira o tarihten sonra gerek kur gerekse faiz geriledi ve piyasalar normale döndü. Aynı gün S&P da Türkiye’nin notunu BB-den B+ya düşürdü ki halen Türkiye’nin en düşük notudur.
Ancak Türkiye’nin dengelenme sürecinin başarılı olmasıyla Aralık ayındaki Fitch gözden geçirmesinde, Fitch’in notu diğer ikisinin üzerinde olmasına rağmen indirime gitmemiştir. Oysa üçünün verdiği notlar arasında çok yüksek korelasyon olup birbiriyle büyük oranda aynıdır.
2019 yılına başlarken Türkiye’nin Kredi Derecelendirme Şirketlerinin listesinde nerede olduğuna bakmak istediğimizden tüm ülkelere verilen notları yoğun bir çaba ile listeledik ve bunları en üstten en alta doğru puanladık. Bu sayede UEFA’nın ya da FIFA’nın takımları sıralaması gibi sıralayıp kupa organizasyonuna göre ayırdık. Tıpkı UEFA’nın devreye aldığı “Uluslar Ligi” gibi kredi notuna göre kim kiminle denk daha net belli olacaktır. İşte bu gerçeklere dayanan ama hayali listemizde öne çıkanlar şöyledir:
Şampiyonlar Ligi: Kredi notu skalasının en üstündeki üç sırada yer alan ülkeleri bu kategoriye yerleştirdik. Buna göre 10 ülke tüm kuruluşlarca 3A kategorisinde (25 puan) yer alırken dünyanın en büyük ekonomisi ABD kendisine 12. sırada yer buldu. Çünkü S&P’ye göre notu bir kademe aşağıda. Gelişmekte olan ülkeler arasında sayılan BAE ve G. Kore de bu grupta yer alıyorlar. 22 ülkenin yer aldığı bu grubun sonuncusu 22.3 puanla Belçika.
1. Grup olarak geri kalan tüm A kademelerini yani yüksek kalite olanları aldığımızda liderliği Katar ve Tayvan gibi iki gelişmekte olan ülkenin 22 puanla paylaştığını görüyoruz. Tam 10 gelişmekte olan ülke bu kategoride yer alıyor. 24 ülkenin yer aldığı bu grubun sonuncusu 18.3 puanla Peru.
2. Grup olarak yatırım yapılabilir nota sahip ya da kıl payı altında olan ülkeleri aldık. 18 puanlı Tayland grubun liderliğini yaparken 7 gelişmekte olan ülke bu grupta yer aldı. Dünyanın 7. büyük ekonomisi Hindistan 16.3 puanda yer alırken 8. büyük ekonomi İtalya 17 puanda yer aldı. 29 ülkenin yer aldığı bu grubun sonuncusu 14.0 puanla Guatemala.
3. Grup olarak B+ ve üzerinde ama Yatırım Yapılabilir’in altında kalan 3 kademedeki nota sahip ülkeleri koyduğumuzda 26 ülke arasında Kosta Rika ve Sırbistan’ın 13.7 puanla lider olduğunu görüyoruz. Bu grupta dünyanın 9. büyük ekonomisi Brezilya, 13.3 puanla 4. sırada yer alırken Türkiye 13 puanla 7. sırada yer aldı. Genel sıralamada ise Türkiye 82. sıradadır. Dünya sıralamasında 93. sırada olan Ürdün’ün Kredi Notu sıralamasında da 93. olması ilginç bir detay olmuş.
Türkiye’nin geçmiş yıllarına baktığımızda 2008’de 13.0 seviyesinde olan puanının 2013-2014 ve 2015 sonunda 15.7 ye çıktığını 2016 sonunda 15.0’e 2017 sonunda 14.7’ye ve 2018 sonunda 13.0’e gerilediğini görüyoruz. Bir üst grupta bugün Rusya ve Brezilya 15.7 puana sahipler. Genel klasmanda 65. olan Rusya’ya göre bizim son 3 yılda 17 ülke tarafından geçildiğimizi söyleyebiliriz.
2019 yılında bizim rekabet edeceğimiz ülkeler Brezilya’nın yanı sıra Sırbistan, Vietnam, Gürcistan, Bangladeş, Bolivya, Dominik ve Özbekistan olarak gözükmektedir. Türkiye 2018 sonu itibariyle 3 farklı kuruluştan da 3 farklı kademede not sahibi. 2018’in son günlerinde Fitch notu değiştirmediğinden bu yıl içerisinde mevcut şartların devamı halinde S&P’den bir not artırımı gelebilir. Bu da bizi bu grupta yukarı çekecektir. 2019 yılında 15 Şubat’ta ve 2 Ağustos’ta S&P’nin Türkiye notunu gözden geçirmesi merakla beklenecektir. Fitch’in 3 Mayıs ve 1 Kasım’da nota bir şey yapmasını beklemiyoruz. Moody’s ise yıl içinde herhangi bir sürpriz yapabilir. Eğer şartlar daha iyi devam ederse de 2020’de Brezilya’yı da geçip bir üst gruba çıkacağımızı umuyorum.
Bilgi olarak ekleyelim; 148 ülkenin yer aldığı kredi notu liginde son 5 sırayı Küba(8p), Venezuela(7.5 p), Barbados(7p), Mozambik(7 p) ve Türkmenistan (7p) yer almaktadır.
