Aile şirketleri geniş bir perspektiften değerlendirildiği zaman kurucu liderin; şirketi sıfırdan kurup olduğu konuma getirirken çoğunlukla otokratik bir yönetim anlayışını benimsediğini görüyoruz.
Tüm yönetimde söz hakkı bulunan kurucu kişi, yönetimin devredilmesi süreci içerisinde gücünü devrettiğini düşündüğünden şirketin devamlılığı için kendi gücünden vazgeçmemeye yönelmektedir. Aile içinde ortaya çıkan bu aile-iş karmaşası; iş ortamına yansımakta hatta aile içi çatışmalara bile yol açmaktadır. Avantajlarının yanı sıra dezavantajları da olan aile şirketlerinin başarı hedeflerine ulaşması için doğru yönetim şeklini benimsemesi gerekmektedir.
Aile şirketlerinde dikkat çekmek istediğim; 3 yönetim şekli bulunmaktadır. Merkeziyetçi Yönetim Şekli Monarşik yönetim olarak değerlendirilen bu yönetim tarzında şirket sahibi olan birey tüm politikaları belirlemektedir. Kurucu lider, tüm çalışanların ihtiyacını gidermek suretiyle onlara koruma sağlasa da, çalışanlara söz hakkı verilmediğinden monarşik yönetim tarzının hükmedici yapısı ön plana çıkmaktadır.
Monarşik yönetim sistemlerinde şirketle alakalı son karar şirket sahibi tarafından alınmaktadır. Böyle bir yönetim tarzında şirket yöneticilerinin aile üyelerinden oluştuğu bir değer sistemi oluşturulmaktadır. Şirket sahibi, şirket çalışanlarını desteklese dahi ortaya koyduğu baskı mekanizması çalışanlar tarafından hissedilmektedir.
Böyle durumların toplamı; şirketin gücünü azaltmakta ve var olunan pazardaki ömrü kısaltmaktadır. Katılımcı Yönetim Şekli Katılımcı yönetim şeklinde; profesyonel yöneticilerin firmanın hisselerine erişim sağlayabildiği bir yönetim şeklidir. Merkezi yönetim şeklinin etkin bir yönetim şekli olmamasının en büyük sebebi; şirketin tek patron tarafından yönetilmesinin meydana getirdiği sorunlardır. Katılımcı yönetimin avantajı; firmaların sahip olduğu karar mekanizmasında farklı pozisyonlarda çalışanların katılımı sağlanmaktadır.
Katılımcı yönetim şeklini kabul eden şirketlerde, aile kültürünün şirket çalışanları ile güçlü işbirliği sağlaması için profesyonel yöneticinin yönlendirmelerine ihtiyaç duyulduğu bilinmektedir. Katılımcı yönetim şekilleri; işletmede var olan bölümlerde çalışan bireylerin direkt olarak karar aşamasında olduğu yönetim şekli olmaktadır. Bu yönetim şeklinin farklı bir ifadesi oligarşik yönetimdir. Oligarşik yönetimin; monarşik yönetim düzeninden daha verimli olduğu görülmüştür.
Profesyonel Yönetim Şekli Şirket yönetiminin aile üyelerince belirlendiği ve şirkete dair kararların standartlar dahilinde alındığı profesyonel yönetim şeklinde; diğer yönetim şekillerinden daha fazla verim alındığı görülmektedir. Farklı yönetim şekillerinde şirkete dair alınan stratejik kararlardan aile bireyleri sorumlu tutulduğundan bu yönetim şeklinde operasyonel kararlardan profesyoneller sorumlu olmaktadır. Profesyonel yönetime dair yapılan farklı bir tanım ise, şirket sahibinin gelişim ve öngörülerinin belirlenmesi için kuralların takip edildiği önemli bir yönetim şekli olmasıdır. Yöneticinin hammadde, nakit ve malzeme tarzı konularda destek aldığı profesyonel yönetim şeklinde var olan rol paylaşımı profesyonel yöneticinin üstlendiği görevlerle giderilmektedir.
Bunun yanı sıra bu yönetim şeklinde üstünde durulması gereken en önemli nokta; şirketin başında bulunan bireylerin başarısında liderlik ve yöneticilik özelliklerin bulunmasıyla birlikte eksik kalınan konularda profesyonel destek alınmasıdır. Aile üyeleri genel olarak şirket politikası ve şirketin geleceğine dair kararların alındığı farklı aşamalarda öne çıkarken, şirketin genel yönetim kontrolü profesyonel bir şekilde sürdürülmektedir.
Bu noktada stratejik kararların aile üyeleri tarafından alındığı söylenebilirken, şirket içinde alınan uygulama kararlarının profesyonel yöneticiler tarafından sürdürüldüğü vurgulanabilir. Şirketin başarısını sağlamak için; aile ilişkilerinden ziyade şirketin başarı yolundaki adımlarını ön plana alarak hareket edilmesi gerekmektedir.
Çoğu kararda aile bireylerinin çıkarlarını karar mekanizmasının anahtarı olarak kabul edersek şirketin büyümesi ters yönde gerçekleşecektir. Aile ve şirketin çıkarlarını; araba yarışlarında dar yolda birbirine yakın hızda aynı yöne giden araçların birbirine uyumuna benzer yönetmemiz bizi en verimli sonuca ulaştırır.
